بررسی محتوای پیام‌های قرآنی در کتاب‌های قرآن و پیام‌های آسمانی دوره متوسطه اول براساس مؤلفه‌های عاطفه‏ مثبت و رضایت از زندگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران.

10.48310/riet.2024.16839.1265

چکیده

هدف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ بررسی محتوای پیام‌های قرآنی در کتاب‌های قرآن و پیام‌های آسمانی دوره متوسطه اول براساس مؤلفه‌های عاطفه‏ مثبت و رضایت از زندگی بود. روش پژوهش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا بوده و ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ واﺣﺪﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن کتاب‌های قرآن و پیام‌های آسمانی دوره متوسطه اول، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از چک‌لیست ﻣﺤﻘﻖ‌ﺳﺎﺧﺘﻪ، ارزﯾﺎﺑﯽ مؤلفه‌های عاطفه‏ مثبت و رضایت از زندگی، ﻣﯿﺰان ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ در شکل‌گیری ﻣﺤﺘﻮای ﮐﺘﺎب مورد نظر از دیدگاه محتوای پیام‌های قرآنی انجام شد. با توجه به ماهیت موضوع مورد بررسی و اهداف، این پژوهش از نوع توصیفی بوده و از لحاظ کاربرد، از نوع تحقیقات کاربردی می‌باشد. جامعه‏ آماری پژوهش در بخش تحلیل محتوا شامل کتاب‌های قرآن و پیام‌های آسمانی دوره متوسطه اول (9 جلد کتاب درسی متوسطه اول در سال تحصیلی 1400-1401 در سه عنوان پیام‌های آسمانی، پیام‌های آسمانی کتاب کار و قرآن) است. ﻧﺘﺎﯾﺞ نشان می‌دهد که کتاب‌های درسی به مؤلفه‌های شادکامی پرداخته‌اند، اما بین میزان توجه به هر یک از مؤلفه‌های شادکامی تفاوت وجود دارد. به‌‌طوری که مؤلفه‏ عاطفه‏ مثبت دارای بیشترین فراوانی و ضریب اهمیت بوده و کمترین میزان فراوانی و ضریب اهمیت مربوط به مؤلفه‏ رضایت از زندگی است. علاوه‌بر این، بین میزان توجه به هر یک از شاخص‌های شادکامی تفاوت وجود دارد، به‌‌طوری که شاخص رابطه با خدا، دعا، نیایش و خندان بودن و تبسّم در برخورد با دیگران، دارای بیشترین فراوانی و ضریب اهمیت بوده و کمترین میزان فراوانی و ضریب اهمیت مربوط به شاخص امید به آینده و شوخی و شوخ‌طبعی با دیگران است.

کلیدواژه‌ها


آرگایل، مایکل (۱۳۸۲). روان‌شناسی شادی. ترجمه فاطمه بهرامی و همکاران. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
احمدی، تیمور؛ شفیعی امیری، مجید؛ رضایی، آمنه (۱۳۸۹). بررسی رابطه خوش‌بینی با شادکامی در دانشجویان. در: اولین همایش کشوری دانشجویی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشگاه تهران.
اسکندری، حسین و همکاران (۱۳۸۴). کوریکولوم جامع آموزش سلامت در مدارس از مقطع پیش‌دبستانی تا پایان پیش‌دانشگاهی تهران. وزارت بهداشت و درمان.
بانکی، فرزین؛ رته کارل، فردریش (۱۳۷۸). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق در تعلیم و تربیت. ترجمه احمدعلی حیدری و سیدحسین میرلوحی. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
بهرامی مشعوف، عباس (1373). بررسی رابطه بین میزان عبادت و سلامت روان در دانشجویان پسر مرکز تربیت معلم همدان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت معلم تهران.
بهرامی، فاطمه؛ عیسی‌نژاد، امید؛ قادرپور، رزگار (۱۳۸۸). تأثیر هیجانات القاء شده مثبت و منفی بر شادمانی و ناراحتی پس از القای برانگیختگی منفی. علوم رفتاری، ۳(۱)، ص۷۰-۶۵.
پارسایی، عین‌اله؛ نجاتی، عصمت (۱۳۸۹). رابطه‏ خودکارآمدی پیشرفت تحصیلی و شادی. در: اولین همایش کشوری دانشجویی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشگاه تهران.
جوکار، بهرام؛ رحیمی، مهدی (۱۳۸۶). تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی در گروهی از دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز. روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی، 13(4)، ص۳۸۴-۳۷۶.
حسین چاری، مسعود؛ عشقان ملک، وحیدرضا؛ ذبیحی‌دان، سحر؛ کشتکاران، کتایون (۱۳۸۹). پیش‌بینی شادی براساس مؤلفه‌های هوش معنوی. در: اولین همایش کشوری دانشجویی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشگاه تهران.
شارع‌پور، محمود؛ رضایی، احمد؛ پیروز، غلامرضا (۱۳۸۶). شادی و جوان. بابلسر: انتشارات دانشگاه مازندران.
قول لرعطا، همرا؛ پرمرزه، راضیه؛ توغدری، نعمان (1402). بررسی رابطه بین باورهای مذهبی و رضایت از زندگی در بین دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم گنبدکاووس. در: تهران: هفتمین کنفرانس بین‌المللی مطالعات میان رشته‌ای روانشناسی، مشاوره، آموزش و علوم تربیتی.
گره‌بند، یوسف؛ افشانی، همزه (1402). تحلیل و بررسی نقش کتاب‌های درسی در نظام آموزشی ایران. در: تهران: هفتمین کنفرانس بین‌المللی فقه، حقوق، روانشناسی و علوم تربیتی در ایران و جهان اسلام.
میرشاه جعفری، سیدابراهیم؛ حشمتی‌فر، لیلا (1397). تحلیل محتوای کتاب‌های پیام آسمانی دوره اول متوسطه براساس مولفه‌های هویت دینی. مطالعات ملی، 19(2)، ص83-96.
نیکونظر، ابوالفضل (1403). تحلیل محتوای کتاب پیام‌‌های آسمان دوره اول متوسطه براساس میزان توجه به عاطفه دینی. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 5(1)، ص103-120.
هرمززهی، سمیه؛ درتاج، فریبا (1403). تاثیر آموزش مفاهیم دینی بر سبک زندگی دانش‌آموزان متوسطه در شهر سراوان. در: تبریز: اولین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی، مدیریت و علوم اجتماعی.
Argyle, M. (1996). The psychology of social class. London: Routledge.
Argyle, M. (2001). The psychology of Happiness. London: Rouledge.
Argyle, M., Martin, M. & Lu, L. (1995). Testing for stress and happiness: the rol of social and cognitive factor. Stress And Emotion, 10(9), p.173-187.
Bhattacharya, S. (2010). Relationship between three indices of happiness: Material, mental and spiritual. Journal of Human Values, 16(1), p. 87-125.
Diener, E.Oishi, S. & Lucas, R.E. (2016). Subjective well-being: The science of happiness and life satisfaction. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780195187243.013.0017
Karin, G., Albreksten, G. & Qvarnstrom, U. (2003). Association between psychosocial factor and happiness among school adolescent. International Journal of nursing practice, 9(3), p.166-175.
Kwan, V.S., Bond, M.H. & Singelis, T.M. (1997). Pancultural explanations for life satisfaction: adding relationship harmony to self-esteem. Journal of personality and social psychology, 73(5), p.1038.
Lin, J.D., Lin, P.-Y. & Wu, C.L. (2010). Wellbeing perception of institutional caregivers working for people with disabilities: Use of Subjective Happiness Scale and Satisfaction with Life Scale analyses. Research in Developmental Disabilities, 31(8), p.1083-1090.
Lyubomirsky, S. & Lepper, H.S. (1999). A measure of supjective happiness: Preliminary reliability and construct validation. Social Indicators Reserch, 46(2), p.137-155.
Manon, A.E, Yarcheski, A. & Yarcheski, T.J. (2005). Happiness as Related to Gender and Health in early adolescents. Clinical Nursing Research, 14(2), p.175-190.
Myers, D.G. & Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological sciences, 6(2), p. 10-19.
Nes, R.B., Czajkowski, N.O., Røysamb, E., Ørstavik, R.E., Tambs, K. & Reichborn-Kjennerud, T. (2013). Major depression and life satisfaction: a population-based twin study. Journal of affective disorders, 144(1-2), p. 51-58.
Nordtoyt, B.H. (2009). Western and Chinese development discourses: Education, growth and sustainability. International Journal of Educational Development, 29(2), p.157-165.
Oishi, S., Diener, E., Lucas, R.E. & Suh, E.M. (2009). Cross-cultural variations in predictors of life satisfaction: Perspectives from needs and values. Culture and well-being: The collected works of Ed Diener, p.109-127.
Okun, R., Levy, P., Karoly, L. & Ruehlman, B. (2009). Dispositional happiness and college student GPA:Unpacking a null relation. Journal of Research in Personality, 43(4), p.711-715.
Parish, J.G., Parish, T.S. & Batt, S. (2000). School Happiness and School Success: An Investigation across Multiple Grade Levels. Paper presented at the Annual Meeting of the Mid-Western Educational Research Association (Chicago, IL, October 25-28, 2000).
Peir´o, A. (2006). Happiness, satisfaction and socio-economic conditions: Some international evidence. The Journal of Socio-Economics, no. 35, p. 348–365.
Perneger, T.V., Hudelson, P.M. & Borier, P.A. (2004). Health and happiness in young Swiss adults. Qul Life Res, 13(1), p.171-178.
Reiss, S. (2001). Secrets of happiness. Psychology today, no. 34, p. 50-55.
Stephen, J.P., Linley, A., Harwood, J., Lewis, C.A. & McCollam, P. (2004). Rapid assessment of well-being: The Short Depression-Happiness Scale (SDHS). Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, no. 77, p. 463-478.