پیش‌بینی عملکرد تحصیلی مبتنی بر ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان: مطالعه موردی پردیس خواهران دانشگاه امام صادق(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معارف اسلامی و علوم تربیتی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 کارشناسی ، معارف اسلامی و علوم تربیتی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

4 کارشناسی، معارف اسلامی و علوم تربیتی، دانشگاه امام صادق( ع)، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر پیش‌بینی عملکرد تحصیلی مبتنی بر ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان دختر دانشگاه امام صادق(ع) بود. این پژوهش از نوع همبستگی بوده، جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی پردیس خواهران دانشگاه امام صادق(ع) است که در نیم‌سال دوم تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ به تعداد 343 نفر در حال تحصیل بودند. با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، نمونه پژوهش با استفاده از جدول کرجسی مورگان، به تعداد 182 نفر انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه پنج عاملی شخصیت (NEO)، و پرسشنامه عملکرد تحصیلی درتاج استفاده شد. داده‌ها با نرم‌افزار (SPSS) و آزمون تحلیل رگرسیون چند متغیره و تحلیل واریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ضریب همبستگی عملکرد تحصیلی با روان آزردگی خویی (0.57-)، با برون‌گرایی (0.44)، گشودگی (0.14-)، سازگاری (0.3)، و وجدانی بودن (0.62) می‌باشد. سطح معناداری ضریب همبستگی بین عملکرد تحصیلی و روان آزردگی‌خویی، برون‌گرایی، سازگاری و وجدانی بودن کمتر از 0.05 بوده و بیان‌گر آن است که با احتمال 95 درصد این رابطه معنادار است، و تنها بین عملکرد تحصیلی و گشودگی رابطه معناداری وجود ندارد. به طور کلی، ضریب همبستگی چندگانه بین مؤلفه‌های ویژگی‌های شخصیت با عملکرد تحصیلی برابر با 0.69 است. ضریب تعیین برابر 0.48 می‌باشد. به عبارتی، 48 درصد از واریانس عملکرد تحصیلی از طریق ابعاد مختلف ویژگی‌های شخصیتی قابل تبیین است. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد روان آزردگی‌خویی و وجدانی بودن سهم قوی‌تری را در پیش‌بینی متغیر عملکرد تحصیلی دارد. لذا در گزینش دانشجویان، توجه به ویژگی‌های شخصیتی آنان، به ویژه وظیفه‌شناسی و وجدانی بودن آنان می‌تواند در بهبود عملکرد تحصیلی راهگشا باشد.

کلیدواژه‌ها


آتش‌افروز، عسکر؛ عربان، شجاع (1396). رابطه علّی بین ویژگی‌های شخصیتی و عملکرد تحصیلی با نقش میانجی راهبردهای مطالعه در دانشجویان. دستاوردهای ‌روانشناسی، 24(1)، ص78-98.
https://doi.org/10.22055/PSY.2017.17251.1490
امیری دوماری، الهه؛ مرزیه، افسانه؛ جناآبادی، حسین (1402). رابطه ادراک از ساختار کلاس با عملکرد تحصیلی دانشجویان از طریق نقش میانجی خودکارآمدی (مطالعه موردی دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سیستان و بلوچستان). راهبردها در روانشناسی و علوم تربیتی، 6(17)، ص83-101.
ایزدی، صمد؛ محمدزاده ادمولایی، رجبعلی (1387). بررسی رابطه سبک‌های یادگیری، ویژگی‌های شخصیتی و عملکرد تحصیلی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 14(27)، ص15-28.
بختیاری‌پور، سعید (1387). پیش‌بینی عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه اهواز براساس بهره هوشی، سوابق تحصیلی و متغیرهای جمعیت‌شناختی. یافتههای جدید در روانشناسی (روانشناسی اجتماعی)، 2(7)، ص81-94.
برهانی زرندی، علی، (1392). بررسی رابطه بین رویکردهای تدریس اساتید با رویکردهای یادگیری و عملکرد تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد علوم انسانی، ادبیات، ادبیات و فنی- مهندسی دانشگاه یزد در سال تحصیلی 97-98. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه یزد.
پیری، موسی؛ همایونی بخشایش، نسرین؛ عنایتی، بهار (1395). مدل‌سازی معادلات ساختاری رابطه بین راهبردهای کنترل فکر و معنا در زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان. آموزش و ارزشیابی، 9(35)، ص155-169.
حبیب‌زاده، عباس؛ بیگی، مهدی؛ پورزور، پرویز (1390). نقش سبک‌های تنظیم شناختی هیجان در پیش‌بینی سلامت روانی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. رویش روانشناسی، 10(7)، ص105-114.
حویزاوی، احمد؛ کرملاچعب، فاطمه و طبش، ندا (1401). رابطه ادراک محیط کلاس درس و خودکارآمدی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. تحولات نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و تعلیم و تربیت، 5(49)، ص22-32.
درّتاج، فریبرز (1383). تأثیر شبیه‌سازی‌های ذهنی ساده و ترکیبی فرآیند و محصول بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. رساله دکتری. گروه روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
رادپور، حمیده (1391). پیش‌بینی عملکرد تحصیلی دانشگاه براساس ویژگی‌های شخصیتی، سوابق تحصیلی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی دانش‌آموزان دختر فارغ‌التحصیل از دبیرستان‌های نمونه دولتی یزد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه یزد.
رضایی، اکبر؛ مصرآبادی، جواد؛ محمدزاده، علی (1393). رابطه بین هیجانات پیشرفت و باورهای انگیزشی با عملکرد تحصیلی. مطالعات روانشناسی تربیتی، 11(19)، ص159-180. https://doi.org/10.22111/JEPS.2014.1853
سامانی، سیامک؛ جوکار، بهرام (1381). بررسی اثربخشی نمرات آزمون سراسری در پیش‌بینی عملکرد تحصیلی دانشجویان برخی از رشته‌های تحصیلی دانشگاه شیراز. علوم اجتماعی و انسانی، 18(36)، ص136-146.
شکری، امید؛ کدیور، پروین؛ دانشورپور، زهره؛ نقش، زهرا؛ مولایی، محمد (1386). ویژگی‌های شخصیتی، استرس تحصیلی و عملکرد تحصیلی. مطالعات روانشناسی، 3(13)، ص25-48.
https://doi.org/10.22051/psy.2007.1701
عابدینی، یاسمین؛ برات دستجردی، نگین (1393). رابطه دینداری با هوش معنوی و تأثیر آنها بر عملکرد تحصیلی دانشجویان. رویکرد تربیتی نوین، 9(1).
عظیم‌پور، علیرضا؛ شاملی، لیلا؛ کریم‌زادگان، زهرا؛ عمادی، زهرا (1399). پیش‌بینی عملکرد آموزشی دانشجویان سال اول دانشگاه براساس هوش، سبک‌های هویت، ابعاد سلامت روان و جنسیت. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 13(2)، ص104-116.
عیسایی چشمه‌ماهی، مریم؛ باقریان، فاطمه؛ حسن‌زاده توکلی، محمد‌رضا (1390). رابطه بین سبک‌های تفکر و ابعاد شخصیتی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، 4(6)، ص115-130.
قاضی‌طباطبایی، محمود؛ مرجانی، سیدهادی (1380). بررسی عوامل مؤثر بر اثربخشی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه تهران. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 7(19)، ص31-58.
قانعی مهرآبادی، مریم (1399). بررسی رابطه بین راهبردهای شناختی، فراشناختی و باورهای هوشی با اشتیاق تحصیلی دانشجویان پزشکی اراک. پژوهش در روانشناسی و تربیت، 4(19)، ص425-441.
قمری، محمد (1391). پیش‌بینی شکوفایی تحصیلی و‌ عملکرد تحصیلی دانشجویان براساس سبک زندگی اسلامی. روانشناسی فرهنگی، 6(1)، ص 179-198.          https://doi.org/10.30487/jcp.2022.303996.1309
گروسی فرشی، تقی (1380). رویکردی نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت). تبریز: انتشارات دانیال و جامعه‌پژوه.
مصطفی، وفا؛ فلاح‌زاده، هاجر؛ احمدی، سرور؛ حمیدی، امید (1390). مدل‌سازی معادلات ساختاری رابطه سبک‌های دلبستگی و خودمتمایزسازی با عملکرد تحصیلی دانشجویان با نقش میانجی سبک ‌زندگی ارتقاء‌دهنده سلامت. پژوهش‌های مشاوره، 20(79)، ص111-138.        https://doi.org/10. 10.18502/qjcr.v20i79.7344
Caprara, G.V., Vecchione, M., Alessandri, G., Gerbino, M. & Barbaranelli, C. (2011). The Contribution of Personality Traits and Self-Efficacy Beliefs to Academic Achievement: A Longitudinal Study. British Journal of Educational Psychology, No. 81, p. 78-96. https://doi.org/10.1348/2044-8279.002004
Chamorro-Premack, T. & Furnham, A. (2003). Personality predicts academic performance: Evidence from two longitudinal university samples. Journal of Research in Personality, 37(4), p. 319-338.         https://doi.org/10.1016/S0092-6566(02)00578-0
Corker, K.S., Oswald, F.L. & Donnellan, M.B. (2012). Conscientiousness in the classroom: a process explanation. National Center for Biotechnology Information, 80(4), p. 995-1028.  https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2011.00750.x.
Honicke, T, & Broadbent, J. (2016). The influence of academic self-efficacy on academic performance: A systematic review. Educational Research Review, 17, p. 63-84.      https://doi.org/10.1016/j.edurev.2015.11.002
Komarraju, M., Musulkin, S. & Bhattacharya, G. (2010). Role of student– faculty interactions in developing college students' academic self-concept, motivation, and achievement. Journal of College Student Development, 51(3), p. 332-342.  https://doi.org/10.1353/csd.0.0137
McKenzie, K. & Schweitzer, R. (2001). Who succeeds at university? Factors predicting academic performance in first year Australian university students. Higher education research & development, 20(1), p. 21-33. https://doi.org/10.1080/07924360120043621
Oduol, T. (2006). Towards the making of education policy in Kenya: Conclusions and implications. International Education Journal, 7(4), p. 466-479.
Poropat, A.E. (2009). A meta-analysis of the five-factor model of personality and academic performance. Psychological Bulletin, 135(2), p. 322–338. https://doi.org/10.1037/a0014996