روش‌های تربیت در نگره استاد علی صفایی حائری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد فقه تربیت، حوزه علمیه مشهد و استادیار مرکز تخصصی آخوند خراسانی ره (وابسته به دانشگاه باقرالعلوم ع)، مشهد، ایران.

2 دانشجوی دکتری، رشته قرآن و روان شناسی، مجتمع آموزش عالی فقه و قرآن، جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران.

چکیده

روش‌های تربیتی به مثابه یکی از ارکان بنیادین در نظام‌های آموزشی، نقشی کلیدی در شکل‌گیری شخصیت و رفتار انسان ایفا می‌کنند. در عصر حاضر، با توجه به تحولات سریع اجتماعی و فرهنگی، ضرورت شناخت و تحلیل دقیق این روش‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل روش‌های تربیت در اندیشه‌ی تربیتی صفایی حائری، در پی تبیین و تحلیل اقسام و سازوکار کاربست روش‌های تربیت در چارچوب نظام تربیتی اسلامی با رویکرد توصیفی- تحلیلی سامان یافته است. یافته‌ها نشان‌گر آن است که در نظام تربیتی وی، «روش تربیتی» نه ابزار انتقال داده، بلکه سازوکار هدایت وجودی و تقویت خودراه‌بری در مسیر عبودیت است. تحلیل داده‌ها آشکار ساخت که روش‌های تربیتی پیش از ‌بلوغ، از سنخ روش‌های«تمهیدی» بوده و در سه محیط «بسته، متحرک و متضاد/باز» سامان می‌یابند؛ محیط بسته مبتنی بر روش‌های تلقینی«داستان، اشارات، تحمیل، تدبیر، تشویق و تهدید»، محیط متحرک مبتنی بر روش‌های تحمیلی«تفهیم، تحمیل، تدبیر، تشویق و تهدید» ، و محیط باز متکی بر سه رکن اساسی «شخصیت، حریت و تفکر» است. در مقابل، تربیت فرد بالغ بر دو دسته روش‌های عام (تذکر، تعلیم، تزکیه) و اصول خاص (بینات، کتاب، میزان) استوار است و فرآیند تربیت را از «آماده‌سازی» به «خودبنیادی معرفتی- ایمانی» ارتقا می‌دهد. نتیجه‌گیری پژوهش نشان داد که ترکیب مرحله‌محوری رشد با محیط‌محوری تربیت در چارچوب اندیشه تربیتی صفایی حائری، الگوی تلفیقی نوینی ارائه می‌کند که قادر است بن‌مایه‌های نظری تربیت اسلامی را برای بازسازی الگوهای معاصرِ تربیت دینی توانمند سازد و از این حیث دارای ظرفیت توسعه مدل‌های کاربردی در سیاست‌گذاری آموزشی است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار