تبیین رویکرد تربیت اخلاقی ملااحمد نراقی و مقایسه آن با رویکرد تربیت اخلاقی در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

10.48310/riet.2025.19889.1460

چکیده

هدف این پژوهش تبیین رویکرد تربیت اخلاقی ملااحمد نراقی و مقایسه آن با رویکرد تربیت اخلاقی مورد نظر در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش بوده است. در این راستا، از روش تحقیق کیفی مقایسه تطبیقی جرج بردی بهره گرفته شده که به شناسایی و میزان توجه به مؤلفه تربیت اخلاقی و دریافت وجوه شباهت یا اختلاف بین این دو رویکرد می‌پردازد. بنابراین، پژوهش حاضر می‌تواند به بهبود رویکردهای تربیتی در سیستم آموزشی کشور کمک کند. یافته‌ها مبین این مطلب است که همواره تأکید بر اهمیت تربیت اخلاقی و تأثیر آن بر همه جنبه‌های زندگی انسان، میان اندیشه‌های ملااحمد نراقی و دیدگاه اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش وجود داشته است. اما، در رویکرد ملااحمد نراقی توجه به جنبه‌های فردی در تربیت اخلاقی پررنگ‌تر بوده است. همچنین تأکید بر عادت و تلقین در مراحل ابتدایی تربیت ازجمله نکات اساسی موردنظر ایشان است، بدین لحاظ رویکرد ایشان رویکردی مستقیم به تربیت اخلاقی بوده و به رویکرد تربیت‌منش نزدیک است. درحالی‌که رویکرد تربیت اخلاقی مورد نظر در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش را می‌توان تلفیقی از چند رویکرد تبیین ارزش‌ها، رویکرد تحلیل ارزش‌ها، رویکرد غیرمستقیم یا رویکرد تلویحی و ضمنی و رویکرد تربیت‌منش دانست.

کلیدواژه‌ها


انگیز، روح‌اله (1402). اهمیت تربیت اخلاقی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. در: بندرعباس: اولین همایش ملی رویکردهای پژوهشی تحول‌آفرین در آموزش و پرورش.
بهشتی، محمد؛ فقیهی، علی‌نقی؛ ابوجعفری، مهدی (1391). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم‌وتربیت و مبانی آن. تهران: سمت، ج4.
داوودی، محمد (1385). رویکردها و پرسش‌های بنیادین در تربیت اخلاقی. پژوهش‌های اخلاقی، 2(2)، ص153-175.
سبحانی‌نژاد، مهدی؛ احمدآبادی ارانی، نجمه؛ جلالوند، طاهره؛ محمدی، آزاد (۱۳۹۷). تبیین محتوای برنامه درسی تربیت اخلاقی از منظر تحلیل مقایسه‌ای آرای کانت و ملا احمد نراقی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، ۱۵(۵۶)، ص۳۰-۴۸.
سجادی، سید مهدی (بی‌تا). رویکردها و روش‌های تربیت اخلاقی و ارزشی: بازنگری و نوع‌شناسی. پژوهش‌های فلسفی کلامی، شماره 3.
سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1390.
شیرانی قلعه تکی، نجمه (1403). مبانی تربیت اخلاقی و اعتقادی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. در: بندرعباس: سومین کنفرانس ملی مطالعات خانواده و مدرسه.
طالبی، بهنام؛ سید نظری، نیر؛ سودی، حورا (1396). ارائه مدل ادراکی سیاست‌گذاری در آموزش‌وپرورش ایران. رهیافت، 27(65)، ص113-130.
علوی اصیل، فاطمه؛ حکم آبادی، راضیه؛ امیری، دنیا (1403). بررسی جایگاه تربیت اخلاقی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. در: تهران: سومین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های مدیریت، تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش.
کریم‌نژاد‌لالمی، زهرا (1398). نقش تربیتی محبت از نگاه ملااحمد نراقی و هانریش پستالوزی. پژوهش و مطالعات اسلامی، 2(1)، ص36-46.‎
کشاورز، سوسن (1387). شاخص‌ها و آسیب‌های تربیت دینی. تربیت اسلامی، شماره 6، ص93-122.
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دبیرخانه شورای ‌عالی آموزش‌ و پرورش، 1390.
منفرد، مهدی (1394). فلسفه تطبیقی چیست؟ پژوهش‌های فلسفی- کلامی، 16(64)، ص25-42.
نراقی، احمد (1388). معراج السعاده. تهران: انتشارات زهیر.
نصرتی هشی، کمال و همکاران (۱۳۹۳). درآمدی بر اصول تربیت اخلاقی از منظر ملا احمد نراقی. مطالعات اخلاق کاربردی، ۴(۱۳)، ص۶۷-۹۰.
Asif, T., Guangming, O., Haider, M.A., Colomer, J., Kayani, S. & Amin, N.U. (2020). Moral education for sustainable development: Comparison of university teachers’ perceptions in China and Pakistan. Sustainability, 12(7), p. 3014
Elias, J. L. (1995). Philosophy of education: Classical and contemporary. Malabar, FL: Krieger Publishing Company.