مهارت‌های شاگردپروری در داستان سلیمان و ملکه سبا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزش الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 سطح سه حوزه علمیه، گروه تفسیر و علوم قرآن، جامعه الزهراء، قم، ایران

10.48310/riet.2025.18813.1394

چکیده

سلیمان نبی و ملکه سبا در قرآن کریم به عنوان دو شخصیت دانا توصیف شده‌اند، که جایگاه تاثیرگذاری در جامعه داشته و نفوذ زیادی بر دیگران داشته‌اند. تعامل نیکوی این دو پادشاه با اطرافیان و چگونگی رفتار و گفتار آن دو با دیگران می‌تواند الگوی مناسبی برای آموزگاران در آموزش و پرورش و استادان در آموزش عالی باشد، تا در جهت ارائه یک تدریس مؤثر از آن بهره ببرند و در پرورش شاگردان کامیاب شوند. در این پژوهش، داستان قرآنی سلیمان نبی و ملکه سبا به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و نکات تربیتی آن پیرامون شاگردپروری استخراج شده است. بر پایه یافته‌های این پژوهش، شاگردپروری در روش ملکه سبا بر پایه عناصری همچون ادب، مشورت، اقتدار و پرهیز از شتاب‌زدگی بوده است. چنانکه شاگردپروری در شیوه سلیمان نبی مبتنی بر مؤلفه‌هایی همچون تفقّد از احوال فراگیران، داوری عادلانه، آزادی بیان، تحقیق به جای زودباوری، استفاده از نوشتن در پرورش شاگردان، غلبه انگیزه‌های معنوی، تنوع در روش آموزش، مشارکت فراگیران در امر آموزش، شکرگزاری مواهب الهی، ایجاد فضای تاثیرگذار برای فراگیران، رویارویی چهره به چهره و سنجش به‌مثابه یادگیری بوده است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
ابن عاشور، محمدطاهر (1420ق). التحریر و التنویر. بیروت: موسسه التاریخ العربی، ج14، 19.
احمدی میانجی، علی (1419ق). مکاتیب الرسول. تهران: دارالحدیث، ج2.
ایازی، سید محمدعلی (1392). داستان سلیمان و بلقیس و استناد به آن در جهاد ابتدایی. پژوهش‌های قرآنی، شماره73، ص52-71.
بلاغی، عبدالحجه (1386). حجه التفاسیر و بلاغ الاکسیر. قم: حکمت، ج1.
پراندوجی، نعیمه و همکاران (1397). نشانه‌معناشناسی فرآیند تنش در ایمان آوردن ملکه سبا. جستارهای زبانی، شماره 45، ص35-61.
جوادی آملی، عبدالله (1376). تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم: إسراء، ج6.
حیدری، مهدی (1398). فلسفه آموزش و پرورش. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رازی، ابن أبی حاتم (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. ریاض: مکتبة الباز، ج9، چاپ سوم.
راغب اصفهانی، حسین (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیّه.
شبدینی، محمد (1390). قدرت نرم سلیمان نبی(ع) در دعوت ملکه سبا به ایمان. حصون، شماره 29، ص49-56.
صادقی تهرانی، محمد (1406ق). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. قم: فرهنگ اسلامی، ج22.
طباطبایی، سید محمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، ج15، چاپ دوم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان. تهران: ناصرخسرو، ج8-7، چاپ سوم.
فضل‌الله، محمدحسین (1419ق). من وحی القرآن. بیروت: دارالملاک، ج17.
قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، ج6.
محسنی، طاهره (1401). الگوی ارتباط موثر در سوره مبارکه نمل (مطالعه موردی حضرت سلیمان و ملکه سبا). مطالعات سبک‌شناختی قرآن کریم، شماره 11، ص189-210.
محصص، مرضیه (1399). تحلیلی تربیتی بر کنش‌گفتارهای ملکه سبأ در قرآن. آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، شماره 11، ص227-241.
محمدیان، بهرام (1381). دائرة‌المعارف کتاب مقدس. سرخدار.
مدرسی، محمدتقی (1419ق). من هدی القرآن. تهران: دار محبّی الحسین، ج9.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج15، چاپ دهم.
نادری قهفرخی، حمید (1394). تحلیل اجتهادی داستان حضرت و ملکه سبا در قرآن کریم. پایان نامه سطح چهار. حوزه علمیه قم.
نصیحت، ناهید و همکاران (1400). شکل‌گیری معنا و دستیابی به ارزش در داستان سلیمان نبی و ملکۀ سبا. جستارهای زبانی، شماره 61، ص85-107.