تحلیل محتوای خطبه‌های نماز جمعه و عیدین امام علی (ع) با رویکرد آموزش عقاید و تربیت اعتقادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرسه تخصصی فقه و قران مشهد جامعه المصطفی العالمیه

2 گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

10.48310/riet.2025.18990.1404

چکیده

در عصر حاضر، مواجهه با چالش‌های اعتقادی و شبهات گوناگون، ضرورت توجه به آموزش عقاید و تربیت اعتقادی را بیش از پیش آشکار ساخته است. این پژوهش با هدف تحلیل محتوای خطبه‌های نماز جمعه و عیدین امام علی (ع) و استخراج مؤلفه‌های تربیت اعتقادی انجام شده است. با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، داده‌های مورد نیاز از خطبه‌های امام علی (ع) استخراج و با روش کدگذاری باز، مفاهیم و مضامین تربیتی کلیدی دسته‌بندی شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد که خطبه‌های امام علی (ع) به طور متوازن به دو ساحت نظری و عملی تربیت اعتقادی پرداخته‌اند. در ساحت نظری، مفاهیمی مانند توحید (28.92%)، معاد (25.30%)، و نبوت و امامت (45.78%) به عنوان پایه‌های اصلی تربیت اعتقادی مورد تأکید قرار گرفته‌اند. در ساحت عملی، تقوا و پرهیز از رذایل اخلاقی (85.24%) بیشترین فراوانی را داشته و عمل به فرایض دینی (14.76%) نیز به عنوان ابزارهای تربیتی مورد توجه قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که امام علی (ع) در خطبه‌های خود، از روش‌هایی مانند یادگیری معنادار، الگوسازی، و یادگیری از طریق عمل برای تربیت اعتقادی استفاده کرده‌اند. این یافته‌ها می‌تواند در طراحی برنامه‌های آموزش عقاید و تربیت اعتقادی مورد استفاده قرار گیرد و به تربیت نسل جوان بر اساس ارزش‌های اعتقادی و اخلاقی کمک کند.

کلیدواژه‌ها