الگوی گسترش ادبیات رضوی کودک و نوجوان در کتب درسی و مدارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه معارف، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

10.48310/riet.2025.18178.1337

چکیده

ادبیات رضوی کودک و نوجوان به عنوان یکی از شاخه‌‌های ادبیات، نقش مهمی در تربیت و جامعه‌‌پذیری کودکان دارد که به نظر می‌‌رسد در کتب درسی و مدارس کمتر به آن پرداخته شده است و لذا آگاهی از شرایط، علل و عوامل اثرگذار گسترش آن، یاری‌گر رسیدن به ساحت‌های مختلف تربیتی و کمال مطلوب در فرآیند مذکور باشد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی پارادایمی گسترش ادبیات رضوی کودک و نوجوان در کتب درسی و مدارس است. روش پژوهش کیفی و مبتنی بر نظریه داده‌‌بنیاد است. اطلاعات مورد نیاز از طریق نمونه‌گیری نظری و هدفمند با مصاحبه‌‌های عمیق نیمه‌ساخت‌‌یافته با استادان دانشگاه و معلمان استان کرمانشاه گردآوری و طی سه فرآیند کدگذاری باز، محوری و گزینشی، مفهوم‌‌پردازی و تجزیه و تحلیل شده است. یافته‌‌های پژوهش شامل 285 مفهوم اولیه، 104 مضمون فرعی و 17 مضمون اصلی است که مقوله‌ هسته، «گسترش ادبیات رضوی کودک و نوجوان در کتب درسی و مدارس» برساخت گردید و الگوی پارادایمی بدست آمده، شرایط و علل، عوامل و ضرورت‌‌های لازم را بازنمایی کرده و برای رسیدن به نتایج مطلوب لازم است توجه بیشتری به مؤلفه‌‌های اثرگذار با اتخاذ تدابیر و استراتژی‌‌های لازم جهت بهبود این فرآیند صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها


استراوس، آنسلم؛ کوربین، جولیت (1401). مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌‌ای. ترجمه ابراهیم افشار. تهران: نشر نی، چاپ دهم.
بیگدلی‌‌مشهدی، جمشید؛ پدرام، حامد (1382). استفاده از ادبیات (شعر) در حفظ و ارتقای بهداشت وسلامت روان. در: مجموعه مقالات نهمین همایش ملی تازه‌‌های پزشکی و پیراپزشکی. اصفهان: دانشگاه علو صم پزشکی اصفهان.
تنهائی، لیلا؛ گودرزی، اکرم؛ وجدانی، فاطمه (1402). چالش‎ها و موانع ‌کارکردهای فرهنگی- تربیتی مدارس براساس تجارب زیستۀ مدیران مدارس در چهار دهۀ بعد از انقلاب اسلامی ایران. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 11(20)، ص65-97.                                                https://doi.org/10.30497/esi.2023.243811.1590
حکم‌‌آبادی، محمود؛ دربندی، شهرزاد (1392). تحلیل ریخت‌شناسانه داستان‌های رضوی (در ادبیات کودک و نوجوان). در: همایش پژوهش‌‌های زبان و ادبیات فارسی.
درودی، هما؛ رمضانی، نادیا (1394). بررسی نقش تلویزیون در تحکیم ارزش‌‌های ادبیات کودکان و نوجوانان. مطالعات رسانه‌‌ای، 10(29)، ص54-38.
رجبی، سوران (1391). بررسی ارتباط علاقه به ادبیات کودکان و نوجوانان با رشد اجتماعی دانش‌‌آموزان. روانشناسی مدرسه، 1(3)، ص48-27.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1374). آشنایی با نقد ادبی. تهران: سخن.
سید قطبی، سیدمهدی (1390). نقش و جایگاه کتاب‌های درسی و غیردرسی و کتابخانه‌های آموزشگاهی در نظام آموزشی ایران و جهان: مروری بر متون. نشریه الکترونیکی سازمان کتابخانه‌‌ها، موزه‌‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، 3(10)، ص18-1.
شریفی، محمد (1394). فرهنگ ادبیات فارسی معاصر. ویراستار محمدرضا جعفری. تهران: فرهنگ نشر نو.
شیخ، رضا؛ عباسی‌‌طلایی، علی؛ عباسی، محمد (1393). طراحی چهارچوبی نظام‌مند جهت تدوین کتاب‌های درسی با رویکرد تکنیک طراحی مبتنی بر بدیهیات مطالعه موردی: چند کتاب مدیریت عملیات، رشته ام.بی.ای. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 18(33)، ص88-68.
صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (1384). ادبیات کودک و نوجوان. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
عباسی دره بیدی، احمد؛ زارعی، طیبه (1403 ب). غَنای معرفی سیره و سیمای امام رضا(ع) در ادبیات کودک و نوجوان از نگاه متخصصان ادبیات و کودک شهر قم با استفاده از روش داده‌بنیاد. فرهنگ رضوی، 12(48)، ص33-59.
https://doi.org/10.22034/farzv.2023.402074.1883
عباسی دره‌بیدی، احمد؛ زارعی، طیبه (1403). واکاوی عوامل مؤثر بر ترویج نماز در دانش‌آموزان مقطع متوسطۀ اول از دیدگاه مربیان پرورشی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 12(26)، ص123-142.
https://doi.org/10.30497/esi.2024.245844.1745
فتوحی، محمود (1380). تعریف ادبیات. زبان و ادبیات فارسی، شماره 23، ص196-171.
فروزنده، مسعود؛ توفیقی، مظاهر (1403). تحلیل ساختاری و محتوایی داستان‌های جشنواره ادبیات کودک و نوجوان رضوی (1385-1395). فرهنگ رضوی، 12(46)، ص42-7. https://doi.org/10.22034/farzv.2023.378248.1836
کوتی، ابتسام؛ هاشمی، سیدجلال؛ ولوی، پروانه (1400). تحلیل محتوای کتاب‌‌های درسی نظام آموزش و پرورش ایران براساس میزان توجه به مؤلفه‌‌های شایستگی فرهنگی. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 11(3)، ص434-407.
مشایخ، فریده (1393). دیدگاه‌های نو در برنامه‌ریزی آموزشی. تهران: سمت، چاپ چهاردهم.
Ali, S. & Frederickson, N. (2008). Investigating the evidence base of social stories. Educational Psychology in Practice, 22(4), p. 355-77.
Anderman, L.H. & Kaplan, A. (2008). The role of interpersonal relationships in student motivation: Introduction to the special issue. Journal of Experimental Education, 76(2), p. 115-119.
Bayraktar, A. (2021). Value of Children’s Literature and Students’ Opinions Regarding Their Favorite Books, international. Journal of Progressive Education, vol.17, p. 357-341.
Beach, J.D. (2015). Do children read the children’s literature adults recommend? A comparison of adults’ and children’s annual “Best” lists in the United States. New Review of Children's Literature and Librarianship, 21(1), p.17-41.
Creswell, J.W. (2005). Educational research: planning, conducting and Evaluating Quantitative and Qualitative research. (2th edition). Publication Manual of the American Psychological Association.
Harits, I.W. & Chudy, S. (2017). Engaging the narrative on children literature through the teaching extensive reading. Advances in Social Sciences Research Journal, 4(43), p. 26-33.
Ladson-Billings, G. (2008). Yes, but how do we do it? Practicing culturally relevant pedagogy. City kids, city schools: More reports from the front row.
Lance, K.C., Rodney, M.J. & Hamilton-Pennel, C. (2000). Measuring up to standards: the impact of school library programs & information literacy in Pennsylvania schools. Pennsylvania: Pennsylvania Citizens for Better Libraries. Retrieved Apr, no. 16, p. 2022.
Max, R. & Ortiz-Ospina, E. (2019). Primary and Secondary Education. Our World in Data.
McQuillan, J. (1996). SAT verbal scores and the library: predicting high school reading achievement in the United States. Indian Media Journal, 18(3), p. 65-70.
Pharr, F. (2002). Reflections of empowered library. In Institute of Museum and Library Services. The White House Conference on School Libraries.
Speziale, H.S., Streubert, H.J. & Carpenter, D.R. (2011). Qualitative research in nursing: Advancing the humanistic imperative. Lippincott Williams & Wilkins, p. 1-470.
Strauss, A.L. & Corbin, J. (2008). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for developing Grounded Theory (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Sung, Y.J.Y. (2009). The Effect of Social Skills on Academic Achievement of Linguistically Diverse lementary Students: Concurrent and Longitudinal Analysis. Doctor of Philosophy in Educational Research and Evaluation, Blacksburg, Virginia.
Wilson, T. (2012). What can phenomenology offer the consumer? Qualitative Market Research: An International Journal, 15(3), p. 230-241.