تحلیل احادیث تعلیم باب هُدی از منظر حکمرانی دانش و آموزش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزشی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665تهران، ایران

2 طلبه سطح چهار حوزه علمیه قم، قم، ایران

10.48310/riet.2025.18392.1359

چکیده

احادیثی با مضمون تعلیم باب هدی و معلم خیر که در روایات اسلامی وجود دارد، ظرفیت بالایی جهت توشه‌برداری در راستای سامان‌بخشی به حکمرانی دانش و آموزش دارد. تحلیل و بررسی روایات تعلیم باب هدی که قرابت مضمونی فراوانی با تعلیم خیر دارند، علاوه‌بر اثبات مطلوبیت تعلیم هدایت‌آمیز، مُهر بطلانی بر حکمرانی سکولار در حیطه علم و تعلیم و ایده فراغت دانش از ارزش هستند. در این راستا، پژوهش حاضر درصدد است با روش توصیفی استنباطی به بررسی این احادیث از منظر حکمرانی دانش و آموزش بپردازد. پس از غربال حجّیت‌محور این روایات، مطالب فراوانی در راستای تکمیل پازل حکمرانی، از ادلّه معتبر قابل اصطیاد است. برخی از دلالت‌‌های استنباط شده بدین قرار است: جهت‌گیری کلان فضای تربیت، انگیزه‌بخشی جهت ورود باذلانه به عرصه تعلیم هدایت‌آمیز، توجه به ظرفیت ابزارهای نوین جهت نشر مضاعف دانش، بازبینی و کشف مولفه‌های صحیح ارزیابی معلمان، پرهیز از ذهن‌گرایی محض در جوامع علمی و فرهنگ‌سازی عمومی آموزش هادیانه.

کلیدواژه‌ها


ابن بابویه، محمد بن على‏ (1376‏). الأمالی. تهران: کتابچی، چاپ ششم.
ابن بابویه، محمد بن على (1406ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏. قم: دارالشریف الرضی للنشر، چاپ دوم.
اعرافی، علیرضا (1391). فقه تربیتی، مبانی و پیش‌فرض‌ها. تحقیق و نگارش: سیدنقی موسوی. قم: اشراق و عرفان.
جوادی آملی، عبدالله (1398). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. قم: اسراء، چاپ دوازدهم.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1416ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: الدارالشامیه.
صدر الدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1383). شرح أصول الکافی‏. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
صفار، محمد بن حسن‏ (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم‏. قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی‏، چاپ دوم.
علی بن موسی الرضا (1406ق). الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا(ع)‏. مشهد: مؤسسة آل‌البیت(ع).
فراهیدی، خلیل بن احمد، (1408ق). کتاب العین. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ج4.
قمی، علی بن ابراهیم (1404ق). تفسیر القمی. قم دارالکتاب، چاپ سوم، ج2.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ج1.
مجلسى، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ دوم، ج61.
مفید، محمد بن محمد (1413ق). الامالی. قم: کنگره شیخ مفید.
نجاشی، احمد بن على‏ (1365). رجال النجاشی‏. قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعة المدرسین بقم المشرفه‏، چاپ ششم.
نوری، حسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏. قم: موسسه آل البیت(ع)، ج4.
ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى‏ (1410ق). مجموعة ورّام‏. قم: مکتبه فقیه، ج2.