توسعه حرفه‌ای دانشجومعلمان آموزش الهیات از طریق برنامه درسی کارورزی با تمرکز بر مهارت‌های پاسخگویی به شبهات دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 گروه آموزش الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

10.48310/riet.2025.17643.1303

چکیده

هدف این پژوهش، برنامه‌ریزی برای توسعه حرفه‌ای دانشجومعلمان رشته آموزش الهیات از طریق آشنایی با اصول پاسخگویی به شبهات دینی دانش‌آموزان است و به دنبال ارتقای توانایی‌های معلمان در پاسخ به سوالات و دغدغه‌های دینی نسل جوان می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و در سه محور اصلی انجام شده است: شرایط محیطی: توجه به امنیت محیط، مهارت‌های ارتباطی و استفاده از منابع معتبر؛ توجه به ویژگی‌های مخاطب: شناخت و درک ویژگی‌های نسل جدید و مسائل مرتبط با آن‌ها؛ و استفاده از محتوای روش تفکر در درس کارورزی: به‌کارگیری روش‌های تفکر انتقادی، تأملی و خلاق به‌منظور ارتقای توانایی‌های دانشجومعلمان. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که توسعه حرفه‌ای دانشجومعلمان با تمرکز بر این سه محور می‌تواند بهبود یابد. استفاده از تکنیک‌های مختلف تفکر در پاسخ‌گویی به شبهات دینی، قابلیت‌های معلمان را افزایش می‌دهد و آن‌ها را برای مواجهه مؤثر با چالش‌های دینی آماده‌تر می‌سازد. توسعه حرفه‌ای باید به صورت عملی و کاربردی در نظر گرفته شود و درس کارورزی به عنوان یک فرصت برای نوآوری در روش‌های تدریس و پاسخگویی
به شبهات به شمار می‌آید. همچنین، به‌کارگیری تکنیک‌های خلاقانه مانند تکنیک اسکمپر می‌تواند به دانشجومعلمان در حل مسائل و شبهات دینی کمک شایانی کند و آن‌ها را برای ایفای نقش خود در زمینه آموزش دینی توانمندتر سازد.

کلیدواژه‌ها


احسانی، کیوان؛ نبوی، سید مجید (1398). کتابشناسی پاسخ به شبهات قرآنی. پژوهش‌های نوین در آموزه‌های قرآن و سنّت، 2(3)، ص82-98.
اسداللهی، فاطمه؛ مهرمحمدی، محمود (1398). واکاوی تاثیر روایت‌نگاری تأملی بر توسعه حرفه‌ای دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان؛ پدیدارشناختی تجارب زیسته. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 16(2)، ص87-102.
https://doi.org/10.22070/tlr.2019.3321
اسعسی، مجید (1402)، نسل ضد (Z) چگونه می‌اندیشد؟ تحقیقات راهبردی در تعلیم و آموزش و پرورش، 1(7)، ص311-321.
امام قلی‌وند، فاطمه (1385). تکنیک‌های پرورش خلاقیت. رشد آموزش، شماره 4، ص30-34.
بدری گرگری، رحیم؛ کلوانی، ناهید (1392). تأثیر روش ایده جویی (اسکمپر) بر تفکر خلاق. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، شماره 2، ص151-168.
بقایی، حسین؛ مشفقیان، فرزانه؛ شوکتی، سعادت (1402). تاثیر برنامه درسی پنهان بر شخصیت دینی دانش‌آموزان براساس مدل ارزیابی کیفیت. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 4(2)، ص85-102.
https://doi.org/10.22034/riet.2023.13999.1180
جباری، محمدصالح (1402). روش‌شناسی اهل بیت(ع) در پاسخ به شبهات. قم: مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه.
جرالد، ال. گوتک (1389). مکاتب فلسفی آراء تربیتی. ترجمه محمدجعفر پاک سرشت. تهران: سمت.
جعفریان یسار، حمید؛ جعفریان یسار، فرزانه (1398). توسعه صلاحیت‌های حرفه‌ای دانشجومعلمان با تاکید بر کارورزی. مطالعات کارورزی در تربیت معلم، 1(1)، ص1 -12.
حسینی، افضل السادات (1376). شیوه‌های آموزش خلاقیت، تربیت، شماره 119، ص16-19.
حکیمیان، مسعود (1400). منطق شناخت شبهه: پاسخیابی، روش پاسخگویی، و شناخت جریان‌های تولیدکننده شبهه با رویکرد قرآنی. قم: دارالعلم.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی (1399). راهنمای معلم دین و زندگی. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی.
سیف، علی‌اکبر (۱۳۸۴). روان‌شناسی پرورشی (روان‌شناسی یادگیری و آموزش). تهران: آگاه.
شاقلی، ریحانه؛ مویدی، علی اکبر؛ صیادی، طیبه (1399). روش‌های نوین تدریس. کرج: نشر آموزش کشاورزی.
شجاعی، مسلم؛ عوض‌زاده، ابوطالب (1401). چالش‌های تربیت دینی با رویکرد دین‌گریزی در دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 2(2)، ص49-66.
https://doi.org/10.22034/riet.2022.11126.1109
شرفی، محمدرضا (1387). گشودگی اخلاقی در منظر تربیت اسلامی. اندیشه‌های نوین تربیتی، 4(1)، ص131-154.
طبیبی، علیرضا؛ حسن بگی، علی؛ دسترنج، فاطمه؛ وطن‌خواه، وحید (1400). گونه‌شناسی شبهات در مطالعات قرآنی و تبیین طرحوارۀ شبهه‌پژوهی. پژوهشنامه قرآن و حدیث، ۱۵(۲۹)، ص۱۹۹-۲۳۵.
عباسی ولدی، محسن (1390). روش‌شناسی پاسخگویی به پرسش های اعتقادی. قم: آیین فطرت.
عراقیان مجرد، فرشته؛ باقری نسامی، معصومه (1403). تفکر شش کلاه، روش نوین تدریس در آموزش پرستاری. توسعه آموزش جندی شاپور، شماره 3، ص322-324.      http://doi.org/10.22118/edc.2023.375607.2225
فلاح، محمدجواد (1402). اصول و روش‌های پاسخگویی به سوالات و شبهات دینی. قم: بوستان کتاب.
قنبری، مرضیه؛ بابایی، زهرا؛ معصومی‌نژاد، رضا (1400). واکاوی درس کارورزی دانشجومعلمان رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان؛ یک فهم آموزشی توسعه‌مدار. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 25(49)، ص290-315.
https://doi.org/10.30487/rwab.2022.547795.1494
محقق گرفمی، البرز؛ خرقانی، حسن (1402). بایسته‌های گفتاری- رفتاری پاسخ به شبهات در سیره رضوی. امام رضا(ع) و علوم روز، 1(1)، ص6-26.                               https://doi.org/10.22034/ijs.2023.172000
محمدی احمدآبادی، فرشته (1399). روش‌های پاسخ به شبهات در قرآن و روایات، قم: هاجر.
مزیدی، محمد؛ خدمتیان، محمد (1396). ارائه الگوی تربیت جنسی با تکیه بر دیدگاه اندیشمندان مسلمان. تربیت اسلامی، شماره 25، ص161-183.                                     https://doi.org/10.30471/edu.2017.1350
ملک‌نیا، اعظم؛ برزگر بفرویی، کاظم (1402). تأثیر روش ایده‌جویی (اسکمپر) بر انگیزه پیشرفت. مطالعات آموزشی و دانشگاهی، شماره 2، ص131-153.                          https://doi.org/10.48310/pma.2023.3051
ملکی، حسن (۱۳۸۲). برنامه‌ریزی درسی (راهنمای عمل). پیام‌اندیشه: تهران.
نوذری، محمود (1401). تربیت دینی در دوره دبستان و دبیرستان. تهران: دانشگاه فرهنگیان؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
هاشمیان‌نژاد، فریده (1376). جنبه‌های روانی رشد تفکر خلاق. تربیت، شماره 124، ص57-61.
Bergler, T.E. (2020). Generation Z and Spiritual Maturity. Christian Education Journal, 17(1), p. 75-91.
Demir, M.K., Sahin, C. & Arcagok, S. (2015). Assesing Elementary Student Teachers’ Attitudes Towards School Experiences. Dicle Universitesi Ziya Gokalp Egitim Fakultesi Dergisi, 25(2015), p. 136-156.
James, W. (1907). Pragmatism: A New Name for Some Old Ways of Thinking: Popular Lectures on Philosophy. India: Longmans, Green.
Park, S.Y., Do, B., Yourell, J., Hermer, J. & Huberty, J. (2024). Digital Methods for the Spiritual and Mental Health of Generation Z: Scoping Review. Interact J Med Res, 6(13).
Twenge, J.M. (2023). Generations: The Real Differences Between Gen Z, Millennials, Gen X, Boomers, and Silents - and What They Mean for America's Future. New York: Atria Book.