بررسی آثار عدالت در حوزه حکمرانی در اندیشۀ امامین انقلاب و علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد، گروه تعلیم و تربیت، پژوهشکده مطالعات تمدنی شهید صدر، تهران، ایران.

چکیده

عدالت، گرایشی فطری در انسان است که همه‌ مکاتب فکری آن را ارزشمند می‌شمارند و مکاتب سیاسی و تربیتی، مدعی تحقق آن هستند. اما آنچه این مکاتب را از یکدیگر متمایز می‌سازد، تفسیری است که از عدالت ارائه می‌دهند. امام خمینی و مقام معظم رهبری، با توجه به اهمیت عدالت و اعتدال در تربیت فرد و اجتماع و نقش آن در رسیدن به سعادت نهایی انسان، تحقق عدالت اجتماعی را یکی از مهم‌ترین وظایف حکومت دینی می‌دانند. همچنین، علامه طباطبایی جایگاه حاکمیت را در رویکرد اجتماعی اسلام بررسی کرده و آثار عدالت را در حکمرانی مورد توجه قرار داده‌ است. در این راستا، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، با اشاره به آثار عدالت در حکمرانی در اندیشه‌ امامین انقلاب، انطباق آن را با دیدگاه‌های علامه طباطبایی روشن می‌سازد. در اندیشه‌ امامین انقلاب و علامه طباطبایی، عدالت، علاوه‌بر جایگاه محوری در تربیت فردی، عامل رشد و تعالی اجتماع نیز محسوب می‌شود. عدالت اجتماعی، عاملی است که قوای جامعه را به صورت متعادل به فعلیت می‌رساند و جامعه‌ دینی را در مسیر تربیت توحیدی هدایت می‌کند. از این‌رو، حاکمیت دینی موظف به تلاش برای تحقق عدالت اجتماعی است. تحقق عدالت در همه‌ ابعاد حکمرانی، آثار گوناگونی را به دنبال دارد. مهم‌ترین اثر، جهت‌گیری جامعه در راستای تحقق توحید اجتماعی است. همانگونه که یک فرد برای حرکت در مسیر کمال باید ملکات فاضله‌ای چون عفت، شجاعت، حکمت و... را در خود ایجاد کند، جامعه نیز در بُعد اجتماعی دارای همین ملکات فاضله است که با تحقق عدالت اجتماعی این ملکات بروز می‌کند. جامعه‌ عادلانه، قهراً افراد جامعه را در جهت کسب صفات پسندیده و دوری از رذائل سیر می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
خامنه‌ای، سید علی (1392). آفتاب در مصاف. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1396). شرح ماجرا. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1397الف). آداب روزه‌داری. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1397ب). روشنای آینده. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1398الف). ارمغان. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1398ب). دوران جدید عالم. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1398ج). زن و خانواده. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1398د). نگاهی به نظریه انتظار در اندیشه‌ حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1399الف). بیان قرآن (تفسیر سوره ممتحنه). تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (1399ب). طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن. تهران: نشر صهبا.
خامنه‌ای، سید علی (بی‌تا). بیانات. بی‌جا: بی‌نا، ج19، 41، 13-14، 31-32، 27، 34، 21، 25-24.
خمینی، سید روح‌الله (1375). سیماى معصومین«ع» در اندیشه امام خمینى. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینی، سید روح‌الله (1382). شرح حدیث «جنود عقل و جهل». قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینی، سید روح‌الله (1385). احزاب و گروه‏هاى سیاسى از دیدگاه امام خمینى. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینی، سید روح‌الله (1386). استضعاف و استکبار از دیدگاه امام خمینى. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، ج8.
خمینی، سید روح‌الله (1387الف). آیین انقلاب اسلامى: گزیده‏اى از اندیشه و آراى امام خمینى. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، ج1-2.
خمینی، سید روح‌الله (1389الف). جوانان از دیدگاه امام خمینى. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینی، سید روح‌الله (1389ب). حکومت اسلامى و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینى. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینی، سید روح‌الله (1389ج). صحیفۀ امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، ج20، 5، 11، 17-18، 2.
خمینی، سید روح‌الله (1390الف). آزادى در اندیشه امام خمینى. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینی، سید روح‌الله (1390ب). بسیج، در اندیشه امام خمینى. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینی، سید روح‌الله (1392). تفسیر سوره حمد. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). ولایت فقیه. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۲ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار الشامیة.
طباطبایی، سید محمدحسین (1387). شیعه (خسروشاهى). قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، سید محمدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، ج 7، 12-13، 4-1.
طباطبایی، سید محمدحسین (1428ق). الانسان و العقیدة. قم: باقیات.
طباطبایی، سید محمدحسین (1440ق). مجموعة رسائل العلامة الطباطبایی. قم: باقیات.
فیومی، احمد بن محمد (1418ق). المصباح المنیر. بیروت: المکتبة العصریة.
واعظی، احمد (1393). نقد و بررسی نظریه‌های عدالت. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.