بررسی میزان توجه کتاب هدیه‌‌های آسمان پایه پنجم ابتدایی به مولفه‌‌های نماز و مهدویت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد، برنامه ریزی درسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان توجه کتاب هدیه‌‌های آسمان پایه پنجم ابتدایی به مولفه‌‌های نماز و مهدویت می‌‌باشد. این تحقیق یک پژوهش توصیفی است و در گروه پژوهش‌های کاربردی قرار دارد. با توجه به ماهیت و اهداف مورد توجه، در این تحقیق از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، کتاب هدیه‌های آسمان پایه پنجم ابتدایی چاپ 1402 می‌‌باشد. اما به دلیل بهبود اعتبار نتایج، کلیه محتوای کتاب مورد بررسی قرار گرفت و از نمونه‌گیری استفاده نشد و به صورت سرشماری، محتوای کتاب در دو بخش دروس و فعالیت‌‌ها به طور کامل مورد مطالعه، بررسی و تحلیل قرار گرفت. برای بررسی و تحلیل محتوای کتاب، از فهرست وارسی تحلیل محتوا استفاده شده است. نتایج نشان داد که از میان مولفه‌‌های نماز، به مولفه تشویق به نماز خواندن (87/21%) و مولفه آداب نماز جماعت (0%) به ترتیب بیشترین و کمترین توجه شده است؛ همچنین از میان مولفه‌‌های مهدویت نیز به مولفه ویژگی‌‌های فردی حضرت (73/72%) بیشترین توجه، و به مولفه‌های عصر ظهور (54/4%) و عصر بعد از ظهور (عصر حکومت) (54/4%) کمترین میزان توجه شده است.

کلیدواژه‌ها


آقایی اقدم، سعیده؛ سبحانی یامچی، محمد (1402). شیوه‌های مهندسی فرهنگ نماز در جامعه اسلامی براساس تفسیر تنزیلی. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 4(1)، ص114-93.
امینی، محمد؛ ماشاءاللهی‌نژاد، زهرا؛ علیزاده زارعی، مرضیه (1391). تحلیل کتاب‌های «هدیه‌های آسمان» و «فارسی» مقطع ابتدایی از نظر توجه به مهدویت. مطالعات اسلام و روانشناسی، 6(10)، ص26-7.
باقری، یونس (1400). نماز. وزارت آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
بذرگر، محسن؛ ایزدی، عالیه (1394). مقایسه میزان توجه به نماز و مقدمات آن در محتوای کتاب هدیه‌‌های آسمان قدیم و جدید پایه دوم ابتدایی. در: اولین همایش ملی اسلام و سلامت روان.
براتی، هادی؛ جعفری، الهام؛ بلاش، فرهاد (1400). جایگاه توجه به مهدویت در محتوای کتاب‌‌های درسی نظام آموزش و پرورش عمومی ایران. پژوهش‌‌های تربیتی، شماره 43، ص18-1.
برزویی، رقیه؛ جهانی جوانمردی، زینب (1396). بررسی میزان توجه به نماز در کتاب هدیه‌‌های آسمانی پایه سوم ابتدایی. در: سومین همایش بین‌المللی افق‌های نوین در علوم تربیتی، روانشناسی و آسیب‌های اجتماعی.
برومند، محمدرضا؛ اصغرپور، حبیب؛ اصفهانی‌نیا، اکرم؛ چراغی اردهایی، مریم (1402). واکاوی در آثار سلامت جسمانی و روانی نماز. فیزیولوژی حرکت و تندرستی، 3(1)، ص112-100.
پورشیرازی، مرتضی (1401). تحلیل محتوای کتاب هدیه‌‌های آسمان چهارم ابتدایی براساس روش‌‌های تربیت دینی. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 2(4)، ص68-45.
تربتی‌نژاد، حسین؛ طباطبائی، مریم سادات؛ امیری رومنان، مهسا (1401). بررسی روش‌‌های آموزش آموزه‌‌های دینی. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 2(3)، ص98-83.
جعفری هرندی، رضا (1391). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی به لحاظ توجه به مباحث مهدویت. مشرق موعود، 6(20).
جعفری هرندی، رضا؛ فقیهی، علی نقی؛ نجفی، حسن (1395). بررسی و مقایسه میزان توجه به مفاهیم مهدویت در
کتب درسی معارف اسلامی آموزش و پرورش (از سال 1330 تا 1387). پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 13(48)، ص133-119.
جمشیدی‌مهر، پرویز؛ عبدی‌پور، نصیبه (1402). تربیت سیاسی در حوزه آموزش و پرورش از دیدگاه امامین انقلاب اسلامی. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 4(1)، ص70-47.
حمزه‌لو، زهره؛ هاشمیان، صغری (1393). بازبینی: بررسی برنامه نماز و طراحی برنامه درسی نماز برای دانش‌آموزان دختر پایه سوم ابتدایی. در: همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران (فلسفه تربیت دینی و تربیت اخلاقی).
خامنه‌‌ای، سید علی (1402). بیانات در دیدار با معلمان به مناسبت هفته معلم. قابل دسترس در: https://khl.ink/f/52723
صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1387). اصالت مهدویت. قم: انتشارات حضرت معصومه(س).
طریقتی، مصطفی (1399). بررسی مهم‌ترین شیوه‌های دعوت دانش‌آموزان به نماز، از دیدگاه دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی. پیشرفت‌‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 3(22)، ص84-75.
عابدی، فاطمه؛ منادی، مرتضی؛ خادمی، ملوک؛ کیامنش، علیرضا (1396). تحلیل محتوای کتاب دین و زندگی دوره متوسطه با تاکید بر شاخص‌‌های تربیتی در برنامه درسی ملی. پژوهش‌‌های کیفی در برنامه درسی، 2(7)، ص167-144.
عبدالرحمیان، شهرزاد؛ صمدی، افسانه (1399). تحلیل محتوای کتاب هدیه‌‌های آسمان پایه ششم ابتدایی از منظر توجه به مسئله مهدویت. پیشرفت‌‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، شماره 22، ص30-24.
غلامی، اعظم؛ قربانی، محمدرضا (1400). تحلیل محتوای کتاب زیست‌‌شناسی پایه دهم از نظر ملاک‌‌های تعیین، انتخاب و سازمان‌‌دهی محتوا. آموزش‌پژوهی، 7(28).
فتحی واجارگاه، کورش (1400). اصول و مفاهیم اساسی برنامه‌ریزی درسی. تهران: علم استادان.
قلیچ‌خانی، زهرا؛ یوسفی هنومرور، علی؛ علی‌اکبری، راضیه (1402). نقش آثار روحی و روانی اعتقاد به مهدویت در اصلاح رفتارهای فردی. پژوهش‌های مهدوی، 12(45)، ص167-153.
لورنس، باردن (1374). تحلیل محتوا. ترجمه ملیحه آشتیانی و محمد یمینی دوزی سرخابی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
محمودی، سیروس (1398). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول و دوم از نظر توجه به مولفه‌‌های مهدویت. پژوهش‌‌های مهدوی، 8(29)، ص160-137.
ملایی، حسن (1400). نماز و مهدویت: براساس آثار محسن قرائتی. موسسه بنیاد فرهنگی مهدی موعود(عج).
نذری بنجکی، حسین؛ خنجر خانی، مسعود؛ داورپناه، ابوسعید (1400). تحلیل محتوای کتاب‌های هدیه‌‌های آسمان، براساس میزان توجه به مولفه‌‌های دعا با تاکید بر طلب شفا و سلامت. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 5(4)، ص۱۵-۲۴.
نوریان، محمد (1389). چگونگی معرفی «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زکات» در کتاب‌های درسی «تعلیمات اجتماعی» و «بخوانیم» مدارس دوره ابتدایی ایران. تربیت اسلامی، 5(11)، ص79-59.
هولستی، ال رادولف (1400). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی. ترجمه نادر سالارزاده امیری. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
Altabach, P.C. (1991). Textbook in American society: Politics, and Pedagogy. Albany, NY: state university of New York Press.
Groiss, A. & Toobian, N. (2006). The Attitude to the other and to peace in Iranian School Book and Teacher ‘s Guides Download Center for Monitoring the Impact of peace.
Hyler, E. & Hyler, L. (2014). Lifestyles: Past, Present, Future. A Unit to Integrate Economics in the Junior High Classroom. URL= https://www.learntechlib.org/p/136015/
Midgley, C. & Anderman, E.L. (2003), Differences between elementary and middle school teachers and students. Journal of Early Adolescence,15(2), p. 113-126.
Ryba, R. (1997). Education, Democracy and Development: An International Perspective. Kluwer American Publishers, Dordrecht, Boston and London.
SAIC. (2007). Iranian Textbooks: Content and Context. Research Report.
Tania, L. (2008). Smart Living: Lifestyle Media and Popular Expertise. Peter Lang Publishing.