آموزش مفاهیم سوره فیل با روش آموزش اکتشافی قصه‌‌گویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزش الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 گروه آموزش الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

یکی از روش‌‌های کارآمد و نوین آموزشی، روش آموزش اکتشافی است. قرآن کریم، در نوع بیان خود به این روش توجه داشته و با نوع کاربرد واژگان، در قالب‌‌ها و انواع مختلفی از آموزش اکتشافی، اقدام به آموزش مفاهیم و معارف به متعلّم و یا همان دانش‌‌آموز کرده است. یکی از این روش‌‌ها، روش قصه‌‌گویی است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی آموزش مفاهیم سوره فیل با روش آموزش اکتشافی قصه‌‌گویی است. در سوره فیل، موضوع تاریخی مهم حمله أبرهه به مکه، در قالب داستانی کوتاه بیان شده، و از دو واژه تکآمد «اصحاب الفیل» و «أبابیل» استفاده شده است که برای دانش‌‌آموز، این پرسش را ایجاد می‌‌کند، چرا خداوند برای نخستین بار از این واژگان استفاده کرده است؟ جستجو و تلاش در کشف علت این کاربرد، دانش‌آموز را به مفهوم مهم لزوم اتخاذ استراتژی هوشمندانه در مواجهه با مشکلات، رهنمون می‌‌گردد. دستاورد مهمی که شاید در تفاسیر بدان پرداخته نشده، ولی روش آموزش اکتشافی می‌‌تواند با طرح پرسش‌‌های هدفمند، دانش‌‌آموز را به آن برساند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
آذری، علاءالدین (1350). نقش فیل در جنگ‌های ایران باستان. بررسی‌های تاریخی، شماره 31، ص127-142.
ابراهیمی، نامدار (1399). تربیت برای پرسیدن. تهران: نشر نی.
ابن اثیر، مبارک بن محمد (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الاثر. قم: مؤسسه اسماعیلیان، ج3.
ابوهیف، عبدالله(1993). عن التقالید و التحریف فی القصه العربیه. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
ایرانی، ناصر (1364). داستان، تعاریف، ابزارها و عناصر. تهران: کانون فکری و پرورشی کودکان.
براهنی، رضا (1368). قصه نویسی. تهران: انتشارات البرز.
بروجردی، محمدابراهیم (1366). تفسیر جامع. تهران: انتشارات صدر، ج7 .
بقال، عبدالحسین (1370). أبابیل، شروحها، هویتها، اشتقاقها. رسالة القرآن، شماره 4، ص111-129.
بیلیس، جان (1382). استراتژی در جهان معاصر. ترجمه کابک خیبری. تهران: انتشارات تحقیقات بین‌المللی معاصر.
پروینی، خلیل (1379). تحلیل ادبی و هنری داستان قرآن کریم. تهران: فرهنگ گستر.
پورامیرزداری، فاطمه؛ بدری گرگری، رحیم؛ واحدی، شهرام (1400). تاثیر قصه‌گویی دیالکتیکی بر مهارت پرسش‌گری دانش‌آموزان ابتدایی. پژوهش‌‌های نوین روانشناختی، شماره 62، ص178-191.
پیترسن، رازمری (1381). شناخت پیاژه برای والدین، معلمان و دانشجویان. تهران: سرمدی.
حسینی، ابوالقاسم (1385). مبانی هنری قصه‌‌های قرآن کریم. قم: مرکز پژوهش‌‌های صدا و سیما.
حسینی، بی‌‌بی‌‌زینب (1393). پژوهشی درباره واژگان تک‌‌کاربرد در قرآن کریم. قم: بوستان کتاب.
حسینی، محمد (1382). ریخت‌شناسی قصه‌‌های قرآن. تهران: نشر ققنوس.
خادمی، ملوک و همکاران (1394). بررسی روش قصه‌گویی قرآن به عنوان روش فعال در آموزش اخلاق. تربیت اسلامی، شماره 20، ص55-76.
داد، سیما (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
زبیدی، محمد (بی‌‌تا). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دارالهدایة، ج3.
شریبط، احمد (1998). تطور البنیة الفنیة فی القصة. دمشق: الجزائریة المعاصره.
شولز، رابرت (1998). عناصر القصة. دمشق: دارطلاس.
صادق، محمدعلی (1363). فی عام میلاد الرسول(ص)، الطیر الأبابیل. المساجد، 2(3-4)، ص312-313.
صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله (1340). یک امتیاز روشن قرآن. درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 1، ص51-55.
صیاح، انطوان (2012). کیفیات التعلیم و التعلم. ریاض: دار النهضة العربیة.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان. تهران: انتشارات ناصرخسرو، ج10.
علوی، محمد (1400). برنامه‌‌ریزی منابع ‌‌انسانی از منظر قرآن ‌‌کریم. معارف‌‌ اسلامی و مدیریت، شماره 13، ص47-75.
علیزاده، مژده و همکاران (1394). روش‌‌های آموزشی از منظر قرآن کریم. معرفت، شماره 209، ص73-88.
فضلی خانی، منوچهر (1395). لذت یادگیری. تهران: وزارت آموزش و پرورش.
قرون، سید حسن (1392). الطیر الأبابیل فی کتب القدامی و المعاصرین. الازهر، شماره 10، ص932-941.
قطب، سید (1360). آفرینش هنری در قصه‌های قرآن. ترجمه محمدمهدی فولادوند. تهران: انتشارات بنیاد قرآن.
قندیل، فؤاد (2008م). فن کتابة القصة. قاهره: دار المصریة اللبنانیه.
کاظمی، عبدالحمید (بی‌‌تا). أبابیل. در: دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج1، ص187-197.
کالینز، جان ام (1383). استراتژی بزرگ. ترجمه کوروش بایندر. تهران: انتشارات وزارت خاجه.
کریمی‌‌نیا، مرتضی (1393). تکآمد در قرآن. پژوهش‌‌های قرآن و حدیث، 47(2)، ص247-484.
لارنس، پراین (1363). تأملی دیگر در باب داستان. ترجمه محسن سلیمانی. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج27.
میرصادقی، جمال (1364). قصه، داستان کوتاه، رمان. تهران: انتشارات شفا.
نجفی‌زاده، مریم (1401). تفکر خلاق و توانایی حل مسئله. دهاقان: کاشف علم.
وست ‌‌وود، پیتر (1396). روش‌‌ها و فنون تدریس. ترجمه کوروش فتحی. تهران: انتشارات علم استادان.
یوسفی تازه کندی، عباس؛ سازجینی، مرتضی؛ پهلوسای، سلیم (1397). گستره روش آموزش اکتشافی انبیاء برای انتقال مفاهیم دینی در عهدین. پژوهش‌های نوین در آموزه‌های قرآن و سنّت، شماره 2، ص107-127.