بررسی تأثیر باورهای مذهبی بر تاب‌آوری دانش‌آموزان دختر متوسطه اول ناحیه (1) شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی، الهیات و معارف اسلامی، واحد استهبان،دانشگاه آزاد اسلامی، استهبان، تهران.

2 کارشناسی ارشد، آمار ریاضی، واحد شیراز، دانشگاه پیام نور، شیراز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر باورهای مذهبی بر تاب‌آوری دانش‌آموزان دختر متوسطه اول ناحیه (1) شیراز بود. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش، شامل تمامی دانش‌آموزان دختر دوره‌‌ متوسطه‌‌ اول ناحیه (1) شیراز در سال تحصیلی 1403-1402 به تعداد 9200 نفر بود که از بین آن‌ها و به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای، تعداد 360 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه‌های باورهای مذهبی گلاک و استارک (2003) و تاب‌آوری ساموئلز (2004) بود که روایی و پایایی آن‌ها به ترتیب با استفاده از روش‌های تحلیل گویه و آلفای کرونباخ محاسبه و تأیید شد. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون) استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که بین باورهای مذهبی و تاب‌آوری، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین باورهای مذهبی پیش‌بینی‌کننده معنی‌دار تاب‌آوری دانش‌آموزان بود. باورهای مذهبی 36 درصد از واریانس تاب‌آوری دانش‌آموزان را پیش‌بینی کرد. همچنین ابعاد اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی مجموعاً 5/36 درصد واریانس تاب‌آوری دانش‌آموزان را تبیین می‌کنند. مقدار بتای ابعاد اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی معنادار است و به ‌صورت مثبت می‌توانند تاب‌آوری دانش‌آموزان را پیش‌بینی کنند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که دین و آموزه‌های دینی در افزایش تاب‌آوری و ایجاد آرامش و امنیت نقش چشم‌گیری دارد. در این راستا، تقویت جاذبه‌های دینی با برگزاری برنامه‌های آموزشی، مذهبی و فرهنگی جهت ارتقاء نگرش دینی دانش‌آموزان پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


افشارمنش، محمود؛ نوذری، محمود (1400). راهکارهای همکاری خانه و مدرسه در راستای تقویت تربیت دینی دانش‌آموزان دوره ابتدایی. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 1(4)، ص30-7.
ایلامی، اورنگ؛ مسلمی‌راد، مسلم؛ نعیمی، ابراهیم؛ بابوئی، امین؛ رضایی، کریم (1399). تأثیر روان‌درمانی مذهبی با تأکید بر اهمیت نماز بر سلامت روان و درد بیماران سرطانی. دین و سلامت، 58، ص444-451.
حسین ثابت، فریده؛ مومی‌پور، مهرنوش (1399). رابطه میزان عمل به باورهای دینی و جهت‌گیری مذهبی با شادکامی در دانشجویان دختر. روان‌شناسی و دین، 8(3)، ص161-145.
دهقانی، فرزانه؛ سیفی، محمد؛ ناطقی، فائزه؛ فقیهی، علیرضا (1398). اثربخشی آموزش شادکامی بر ارتقای کیفیت زندگی کارکنان کارکنان منطقه ویژه اقتصادی پارس براساس نگرش مذهبی آنان. جامعه‌شناسی تربیتی ایران، 1(9)، ص48-59.‏
زکوی، علی اصغر؛ مرزبند، رحمت‌اله؛ یوسف‌پور، محمد (1400). بررسی تاثیر گناه در ایجاد برخی از بیماری‌ها و تبیین الگوهای آن بر پایه جهان‌بینی اسلامی. پژوهش در دین و سلامت، 7(4)، ص131-48.
ساری‌زاده، محمدصادق؛ نجفی، محمود؛ رضایی، علی محمد (1399). پیش‌بینی افسردگی براساس مقابله مذهبی و مولفه‌های رشد مثبت جوانان در نوجوانان. سلامت روان، دین و فرهنگ، 23(2)، ص216-228.
شجاعی، مسلم؛ عوض‌زاده، ابوطالب (1401). چالش‌های تربیت دینی با رویکرد دین‌گریزی در دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 2(2)، ص66-50.
کهریزه، مهناز؛ صابری، محمد؛ بشیرگنبدی، سپیده (1400). تأثیر مداخلات معنوی- مذهبی بر اضطراب، افسردگی و سازگاری با طلاق والدین در دانش‌آموزان دختر دبیرستانی. سلامت، معنویت و اخلاق پزشکی، 7(2)، ص2-8.
کیانی، زهرا؛ فرضعلی، فاطمه (1401). بررسی میزان اثربخشی آموزه‌های قرآنی متوسطه اول بر مهارت کنترل استرس دانش‌آموزان دبیرستان نرجس شهرستان مه ولات. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 3(1)، ص83-104.
محمد کریمی، محسن؛ طالپسند، سیاوش؛ رحیمیان بوگر، اسحاق (1402). اثربخشی آموزش مثبت‌نگری و راهبردهای مقابله مذهبی بر تاب‌آوری در دانش‌آموزان شهر تهران. مطالعات میان‌فرهنگی، 18(54)، ص168-149.
نجفی، حسن؛ ملکی، حسن؛ سبحانی‌نژاد، مهدی؛ مصباح، علی (1400). طراحی الگوی برنامه درسی هویت دینی در دوره اول متوسطه. مطالعات برنامه درسی، 16(61)، ص59-92.
نخعی، سمیه؛ قادرسارانی، راضیه؛ روزرخ، زهرا؛ میر، عباس (1401). تاثیر خواندن داستان‌های قرآنی بر روی مهارت‌های ارتباطی و هویت دینی و تاب‌آوری دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه اول شهرستان زابل. ایده‌های نوین روانشناسی، 13(17)، ص13-1.
نصیری، محمد (1400). تأثیر روزه ماه مبارک رمضان بر تاب‌آوری و سرسختی روانی دانشجویان. مجله تغذیه، روزه و سلامت، 9(3)، ص207-211.
هاشمی، سید مرتضی؛ مهداد، علی؛ شکری، امید (1402). مقایسه اثربخشی بسته‌های آموزش مثبت‌نگر، تاب‌آوری و ذهن‌آگاهی بر رضایت تحصیلی دانش‌آموزان. رویش روان‌شناسی، 12(2)، ص152-141.
Abbas, A.A. (2022). The effectiveness of the mini-games style in learning the skills of Darbel, handling and receiving basketball for first intermediate students. University of Anbar Sport and Physical Education Sciences, 5(24).‏
Ayub, N., Iqbal, S. & Rangoonwala, E. (2022). Religious Identity and Psychological Well-being: Gender Differences Among Muslim Adolescents. Pakistan Journal of Psychological Research, 37(1).‏
Baumgartner, J.N. & Schneider, T.R. (2023). A randomized controlled trial of mindfulness-based stress reduction on academic resilience and performance in college students. Journal of American College Health, 71(6), p. 1916-1925.‏
Cassidy, S. (2015). Resilience building in students:The role of academic self-efficacy. Frontiers in Psychology, 6, p.1781.
Choi, S., Yoo, I., Kim, D., An, S., Sung, Y. & Kim, C. (2023). The moderating effect of resilience on the relationship between academic stress and school adjustment in Korean students. Frontiers in Psychology, 13, p.941129.‏
De la Fuente, J., Zapata, L., Martínez-Vicente, J.M., Sander, P. & Cardelle- Elawar, M. (2017). The role of personal self-regulation and regulatory teaching to predict motivational-affective variables, achievement, and satisfaction: a structural model. Front. Psychol. 6, p. 399.
Edara, I.R., Del Castillo, F., Ching, G.S. & Del Castillo, C.D. (2021). Religiosity, emotions, resilience, and wellness during the COVID-19 pandemic: A study of Taiwanese university students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12), p. 6381.‏
Hallahan, D.P., Pullen, P.C., Kauffman, J.M. & Badar, J. (2020). Exceptional learners. In: Oxford Research Encyclopedia of Education.‏
Liu, Y., Wang, Z., Zhou, C. & Li, T. (2014). Affect and self-esteem as mediators between trait resilience and psychological adjustment. Personality and individual differences, 66, p. 92-97.‏
Mahamid, F.A. (2020). Collective trauma, quality of life and resilience in narratives of third generation Palestinian refugee children. Child Indicators Research, 13, p. 2181-2204.‏
Martin, A.J. & Donlevy, V. (2022). The role of engagement in immigrant students’ academic resilience. Learning and Instruction, 82, p.101650.‏
Masten, A. (2016). Academic resilience of immigrant youth in Greek schools: Personal and family resources. European Journal of Developmental Psychology,13(3), p. 377-393.‏
Meyer, F. (2021). Measuring academic resilience in quantitative research: A systematic review of the literature. Educational Research Review, No.34.
Noreen, A., Iqbal, N., Hassan, B. & Ali, S.A. (2021). Relationship between psychological distress, quality of life and resilience among medical and non-medical students. J Pak Med Assoc, 71(9), p.2181-2185.‏
Rizvi, M.A.K. & Hossain, M.Z. (2017). Relationship between religious belief and happiness: A systematic literature review. Journal of religion and health, 56, p.1561-1582.‏
Rudd, G., Meissel, K. & Meyer, F. (2021). Measuring academic resilience in quantitative research: A systematic review of the literature. Educational Research Review, No. 34.‏
Samuels, W.E. (2004). Development of a non-intellective measure of academic success: Towards the quantification of resilience. The University of Texas at Arlington.‏
Surzykiewicz, J., Skalski, S.B., Niesiobędzka, M. & Konaszewski, K. (2022). Exploring the mediating effects of negative and positive religious coping between resilience and mental well-being. Frontiers in behavioral neuroscience, No.16.‏
Tomaszewski, R. (2021). A STEM e-class in action: A case study for asynchronous one-shot library instruction. The Journal of Academic Librarianship, 47(5).‏
Vemde, L., Thijs, J. & Hornstra, L. (2023). The classroom social environment in mixed secondary school classes: The role of ethnic classroom composition and classmates’ explicitly and implicitly measured ethnic attitudes. Social Psychology of Education,26(2), p. 333-366.‏
Yu, I.E. (2021). Institutional identity of pedagogical education: problems and development trends. Перспективы науки и образования, 2(50), p.70-87.‏