مقدمه‌ای بر آموزش دین و فلسفه؛ تأملی در انواع پرسش‌ها و پاسخ‌های کودکان دختر و پسر گروه سنّی 12-13 ساله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران،‌ ایران.

2 دانشیار، گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 دانشیار، گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی انواع پرسش‌ها و پاسخ‌های کودکان دختر و پسر گروه سنّی 12-13 ساله بود. این پژوهش در پارادایم کیفی انجام شد. گردآوری داده‌ها به روش مصاحبه عمیق با 249 کودک انجام شد که در آن افراد مورد مطالعه به شیوه هدفمند و با توجه به اصل نمونه‌گیری با حداکثر تنوع انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوای قیاسی با رویکرد توصیفی- تفسیری استفاده شد، و واحد تحلیل، هر پرسش و هر پاسخ بود. نتایج نشان داد که کودکان پرسش‌های زیاد و متنوعی در بسیاری از حوزه‌های علوم بشری مطرح می‌کنند؛ با این حال بیشتر پرسش‌های کودکان در زمینه دین است. فلسفه نیز جزء چهار حوزه اولی است که کودکان در آن پرسش مطرح می‌کنند و پرسش‌های فلسفی کودکان در این گروه سنّی در قلمروهای هستی‌شناسی، مابعدالطبیعه، معرفت‌شناسی و فلسفه دین قرار داشتند. بررسی پاسخ‌های کودکان حاکی از آن بود که کودکان در ارائه پرسش‌ها از پاسخ‌ها مستقل‌تر عمل کردند و در ارائه پاسخ‌های خود بیشتر متأثر از مطالب مندرج در کتب درسی خود بودند. به‌طور کلی دختران در ارائه پاسخ‌های خود دقیق‌تر و دارای فن بیان بهتری بودند، از توضیحات بیشتری استفاده می‌کردند و نسبت به مفاهیم و موضوعات مورد پرسش، آشنایی بیشتری داشتند.

کلیدواژه‌ها


استاپرد، میریام (1390). پرسش‏های کودکانه و پاسخ آنها. ترجمه فرهاد سوری. تهران: دانش ایران.
اسکندری، حسین (1373). بررسی تحول مفهوم خدا در کودکان 4 تا 12 سال. تربیت، شماره 92، ص6-9.
خلعتبری، جواد؛ شکیبایی، زهره؛ گلیجی، یاسر (1389). تأثیر داستان‏های مثنوی معنوی مولانا بر مهارت پرسش‌‌گری فلسفی نوجوانان. تحقیقات مدیریت آموزشی، 2(2)، ص117-134.
خوشبخت، فریبا (1390). بررسی رفتارهای مددجویانه‌‌ تحصیلی دانش‌‌آموزان ابتدایی در کلاس ریاضی: نقش پرسش در تعاملات کلاسی. مطالعات آموزش و یادگیری، شماره 6، ص27-44.
صفایی حائری، علی (1389). مسئولیت و سازندگی. قم: لیلة القدر.
طبرسی، راضیه (1391). تفاوت‌‌های دختران و پسران در دوره‌‌های رشد. جامعه، 7(97).
قدیری، اشرف (1383). نامه‌‌های بچه‌‌های ایرانی به خدا. تهران: امیرکبیر.
مارشال، اریک؛ هامپل، استورات (1386). نامه‏های بچه‏ها به خدا. ترجمه دل‏آرا قهرمان. تهران: میترا.
میرزا آقایی، حمید (1382). کودکان بزرگ‌ترین معلمان خلاقیت. بازیابی در تاریخ: 30 دی1395. قابل دسترس در:
https://fekreno.org/Arfek17.htm
یاب، آیریس (1379). کلیدهای آموختن به کودکان درباره خدا. ترجمه مسعود حاجی‏زاده. تهران: صابرین.
Matthews, G.B. (1994). The Philosophy of Childhood. Harvard University Press.
Maykut‚ P. & Morehouse‚ R. (1994). Beginning Qualitative Research A Philosophic and Practical Guide. London: The Farmler Press.