تاثیر برنامه درسی پنهان بر شخصیت دینی دانش‌آموزان براساس مدل ارزیابی کیفیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه برنامه‌ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه برنامه‌ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر برنامه درسی پنهان بر شخصیت دینی دانش‌آموزان، براساس مدل ارزیابی کیفیت بود. در این راستا، با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی روشی کلی‌نگر، با هدف تعیین کارآیی مدل ارزیابی کیفیت با استفاده از چارچوب سه مرحله‌ای: بررسی، تحقیق و توضیح پرداخته شده است است، تا میزان تأثیر برنامه درسی پنهان بر رشد شخصیت دینی دانش‌آموزان را نشان دهد. اجرای برنامه درسی پنهان به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا ویژگی‌های خاصی از رفتار، دیدگاه‌ها و نگرش‌هایی که در رشد شخصیت آن‌ها نقش اساسی دارد را درونی کنند. این برنامه گاهی در جهت دستیابی به اهداف درسی عمل می‌کند و گاهی به صورت ناخواسته باعث فاصله گرفتن از این اهداف می‌شود. در نهایت، در مطالعه برنامه درسی پنهان، مدل ارزیابی کیفیت نه‌تنها باید تفاوت‌ها را در نظر بگیرد، بلکه ویژگی‌های مشهود بین اهداف مدرسه و نتایج به دست آمده را نیز در نظر بگیرد. برنامه‌ریزی پنهان بر فرهنگ و روش زندگی که هر جامعه برای رفع نیازهای اساسی خود از حیث بقاء و دوام و انتظام امور اجتماعی اختیار می‌کند، تاثیر می‌گذارد. برای تاثیرگذاری بیشتر نظام تعلیم و تربیت باید بر تاثیر پنهان آموزش و پرورش در زمینه آموزش مسائل دینی توجه شود. رفتار، شخصیت، برخورد و منش معلم در کلاس درس و محیط مدرسه از عوامل مهمی هستند که دارای تاثیرگذاری بیشتری است که نباید مورد غفلت قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


اسکندری، حسین (1390). تربیت پنهان. تهران: انتشارات تزکیه.
ترابی‌فر، محمد؛ نجفی، حسن؛ فقیهی، علی‌نقی (1402). پیش‌بینی رشد اخلاقی و رشد معنوی طلاب سطح مقدماتی حوزه علمیه قم براساس برنامه درسی پنهان. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 15(29)، ص33-50.
تقی‌پور، حسینعلی؛ غفاری، هاجر (1388). بررسی نقش برنامه درسی پنهان در رفتار انضباطی دانش‌آموزان از دیدگاه معلمان و مدیران مدارس راهنمایی دخترانه خلخال. علوم تربیتی، 2(7)، ص33-65.
رستمی، ثریا (1400). رابطه برنامه درسی پنهان با خودانضباطی دانش‌آموزان. رویکردی نو در علوم تربیتی، 3(3).
سبحانی‌نژاد، مهدی؛ حسینی یزدی، عطیه سادات (1393). بررسی روابط همبستگی و سهم تبیینی مولفه‌های برنامه درسی پنهان با ابعاد نگرش جامع پژوهشگری دانشجویان علوم تربیتی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 11(14)، ص134-116.
طالبی، ابوتراب؛ شریفی فدیجی، حسین (1394). برنامه درسی پنهان در زندگی دانش‌آموزی، مقاومت همراه با تابعیت. جامعه، فرهنگ و رسانه، 5(17).
علیخانی، محمدحسین؛ مهرمحمدی، محمود (1384). بررسی پیامدهای قصد نشده ناشی از محیط اجتماعی مدارس دوره متوسطه اصفهان. علوم تربیتی و روانشناسی، 11(3-4)، ص121-146.
فتحی واجارگاه، کوروش؛ واحد چوکده، سکینه (1385). شناسایی آسیب‌های تربیت شهروندی در برنامه درسی پنهان، نظام آموزش متوسطه نظری از دیدگاه معلمان زن شهر تهران و ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت آن. نوآوری‌های آموزشی، 5(17)، ص93-132.
محمدی‌مهر، مژگان (1391). برنامه درسی پنهان و نقش آن در آموزش. مطالعات آموزشی نما، 1(پیش شماره 2).
ملکی، حسن (1395). راهنمای برنامه‌ریزی درسی برای عمل. انتشارات پیام اندیشه.
Berges Puyó, G. (2020). A value and character educational model: Repercussions for students, teachers, and families. Journal of Culture and Values in Education. https://doi.org/10.46303/jcve.2020.7
Bray, M., Kobakhidze, M.N., Zhang, W. & Liu, J. (2018). The hidden curriculum in a hidden marketplace: Relationships and values in Cambodia’s shadow education system. Journal of Curriculum Studies, 50 (4), p.435-455. https://doi.org/10.1080/00220272.2018.1461932
Bronfenbrenner, U. (1994). Ecological models of human development. International Encyclopedia of Education, 3(2), p.37-43.
Cobanoglu, R. & Engin Demir, C. (2014). The visible side of the hidden curriculum. Elementary Education Online,13(3), p.776-786.
Eisner, E.W. (1985). The educational imagination: On the design and evaluation of school programs. https://doi.org/10.1177/002248718003100610
Elliot, D.L., Baumfield, V., Reid, K. & Makara, K.A. (2016). Hidden treasure: successful international doctoral students who found and harne ssed the hidden curriculum. Oxford Review of Education, 42(6), p. 733 -748. http://dx.doi.org/10.1080/03054985.2016.1229664
Evans, K., Russell, W.B., Furgione, B. & Sheridan, A. (2018). Won’t you be my neighbor? A study of familial perceptions of character education in PBS media programming in the United States? Journal of Culture and Values in Education, 1(2), p. 1-22. https://doi.org/10.46303/jcve.01.02.1
Fraenkel, J.R. & Wallen, N.E. (2009). How to design and evaluate research in education. (7th Ed.). McGraw -Hill Higher Education. Glatthorn, A.A., Boschee, F. & Whitehead, B.M. (2009). Curriculum leadership: Strategies for development and implementation. SAGE Publications, Inc.
Goodlad, J. (1984). A place called school: Prospects for the future. McGraw - Hill Book.
Halpern, C. (2018). The gears of the hidden curriculum revisited. Journal of Curriculum Theorizin,33(1), p. 40-44.
Hamilton, D. (1972).The genesis of classroom research as a legitimate field of educational research. Paper given to conference on classroom observation, university of Lancaster.
Hlebowitsh, P.S. (1994). The forgotten hidden curriculum. Journal of Curriculum and Supervision, 9(4), p. 339-349. Jackson, P. W. (1968). Life in classrooms.Holt, Reinhart, and Winston.
Hogdal, C., Rasche, A., Schoeneborn, D. & Scotti, L. (2021). Exploring student perceptions of the hidden curriculum in Responsible Management Education. Journal of Business Ethics.
https://doi.org/10.1007/s10551 019-04221-9
King, S.E. (1986). Are you doing inquiry along these lines?Inquiry into the hidden curriculum. Journal of Curriculum and Supervision,2(1), p. 82-90.
Lindsay, J. (2020). Decolonizing the curriculum. Springer Nature.        
https://doi.org/10.1007/s12129-020-09899-2
Lubiano, A. (2013). Instructional evaluation model for an elementary mathematics program. Unpublished master's thesis. University of the Philippines, Diliman.
Margolis, E. (2001). The hidden curriculum in higher education. Routledge.
Martin, J.R. (1976). What should we do with a hidden curriculum when we find one? Curriculum Inquiry, 6(2), p. 135-151. https://doi.org/10.1080/03626784.1976.11075525
Portelli, J.P. (1993). Exposing the Hidden Curriculum. Curriculum Studies,25 (4), p. 343–358.