بررسی مسائل آموزش دروس معارف اسلامی در دانشگاه فرهنگیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی آموزش دروس معارف اسلامی در دانشگاه فرهنگیان بود. روش پژوهش کیفی با رویکرد پدیدارشناسی است. جامعه آماری دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان بوده و نمونه‌ها با روش نمونه‌گیری هدفدار به تعداد 19 نفر انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته بوده و تکنیک تحلیل اطلاعات، تحلیل مضمون است. براساس نتایج بدست آمده، کدهای استخراج شده در سه مضمون اصلی مسائل مرتبط با محتوای دروس معارف اسلامی، مسائل مرتبط با اساتید معارف اسلامی و مسائل مرتبط با تجربیات یادگیری دانشجویان از دروس معارف اسلامی دسته‌بندی شدند. همچنین براساس نتایج بدست آمده، محتوای برخی از دروس معارف اسلامی تکراری و مرور محتوای درس بینش اسلامی در دوره دبیرستان است. محتوای برخی دروس معارف اسلامی کاربردی نیستند و ارتباط اندکی با زندگی واقعی و حرفه معلمی آنها ندارد. روش تدریس اغلب اساتید معارف سخنرانی است، و از روش‌های نوین تدریس و ابزارهای آموزشی استفاده‌ای نمی‌شود، موضوعات پراکنده و بدون برنامه و در برخی مواقع نامرتبط با محورهای درسی تدریس می‌شوند، کلاس‌ها فاقد خلاقیت و جذابیت برای مشارکت دانشجویان در بحث‌ها هستند. بررسی تجربیات زیسته دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان نشان می‌دهد که آموزش برخی از دروس معارف اسلامی در محتوا، شیوه اجرا و یادگیری دانشجویان با مسائل و کاستی‌هایی همراه است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، آمنه؛ موسی‌پور، نعمت‌اله (1396). طراحی کلان (معماری) برنامه درسی تربیت معلم (برنامه درسی ملی تربیت معلم جمهوری اسلامی ایران). تهران: انتشارات دانشگاه فرهنگیان.
اشرفی، عباس؛ آخوندی، فاطمه (1391). آسیب‌شناسی آموزش دینی در دانشگاه‌ها از دیدگاه دانشجویان. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 16(52)، ص401-426.
امینی، محمد؛ صمدیان، زهره؛ رحیمی، حمید (1392). بررسی دیدگاه دانشجویان درباره موانع اثربخشی دروس معارف اسلامی در دانشگاها و مراکز آموزش عالی. اندازه‌گیری تربیتی، 4(13)، ص21-44.
بودلایی، حسن (1398). روش تحقیق پدیدارشناسی. تهران: نشر احسان.
حسینی کارنامی، سید حسین؛ دارابی‌نیا، مرتضی؛ مرزبند، رحمت‌اله (1397). بررسی نگرش دانشجویان نسبت به دروس معارف اسلامی در دانشگاه علوم پزشکی مازندران. دین و سلامت، 6(1)، ص9-1.
حلیمی جلودار، حبیب‌اله (1394). بررسی دیدگاه دانشجویان درباره شیوه آموزش دروس معارف اسلامی با تاکید بر خصایص جمعیت‌شناختی آنان (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه مازندران). پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 19(37)، ص98-117.
دورکیم، امیل (1376). جامعه‌شناسی و تربیت. ترجمه علی‌محمد کاردان. تهران: سمت.
دورکیم، امیل (1392). صور بنیادین حیات دینی. ترجمه باقر پرهام. تهران: انتشارات مرکز.
ذکایی، محمدسعید (1399). هنر انجام پژوهش کیفی از مسأله‌یابی تا نگارش. تهران: انتشارات آگاه.
روح‌الامینی، محمود (1383). گرد شهر با چراغ، در مبانی انسان‌شناسی. تهران: انتشارات عطار.
شارع‌پور، محمود (1386). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش. تهران: سمت.
شمسایی مریم؛ محمودی، عبدالرضا؛ محمودی، فاطمه (1397). بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز از دروس معارف اسلامی. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 22(2)، ص261-270.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390). اساسنامه دانشگاه فرهنگیان. دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.
طالبان، محمدرضا (1401). مطالعه تطبیقی ارتباط دین و به هم پیوستگی اجتماعی در ایران. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 9(19)، ص213-238.
غلامی گنجوی، عبدالله؛ شمسایی، مریم (1398). شناخت آسیب‌ها و راهکارهای کارآمدی دروس معارف اسلامی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 23(3)، ص415-428.
فیروزی، رضا (1394). آسیب‌شناسی دروس و جایگاه استادان معارف اسلامی با توجه به دیدگاه‌های دانشجویان علوم پزشکی ارومیه در دوره‌های دکتری حرفه‌ای. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 19(63)، ص151-172.
فیلیک، اووه (1392). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه هادی جلیلی. تهران: انتشارات نی.
کرسول، جان (1391). پویش کیفی و طرح پژوهش. ترجمه حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی. تهران: انتشارات صفار.
کشتی آرای، نرگس؛ فتحی واجارگاه، کوروش؛ زیمیتات، گرایک؛ فروغی، احمدعلی (1388). طراحی الگوی برنامه درسی تجربه شده مبتنی بر رویکرد پدیدارشناسی و اعتبارسنجی آن در گروه‌های پزشکی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره 9، ص55-67.
محمدی اصل، عباس (1396). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی. تهران: نشر ورجاوند.
محمدی، محمود (1401). واکاوی تجارب زیسته دانشجویان دانشگاه فرهنگیان از زندگی دینی. پویش در علوم انسانی، 8(28)، ص153-170.
محمدی، نشمین؛ خاکباز، عظیمه سادات (1400). بررسی برنامه درسی تجربه شده دانشجویان ارشد برنامه درسی در دنشگاه بوعلی سینا. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 2(42)، ص11-134.
مهرمحمدی، محمود (1381). نظرگاه‌ها، رویکردها، چشم‌اندازها. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
یوسفی لویه، وحید (1386). تاثیر آموزش دروس معارف اسلامی بر نگرش دینی دانشجویان. تربیت اسلامی، 6(5)، ص153-184.
Braun, V. & Clarke, V. (2007). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), p. 77-101.
Klein, M. F. (1991). A conceptual framework for curriculum decision-making. In:The politics of curriculum decision making: Issues in centralizing the curriculum, p.24-41.
Lincoln, Y.S. & Guba, E.G. (1985). Naturalistic Inquiry. London: SAGE.
Strauess, A. & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research, Grounded Theory, Procedures, and Techniques. London: SAGE.