نقش سرمایه روان‌‌شناختی در تربیت دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان،قم،ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین نقش سرمایه روانشناختی در تربیت دینی بود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد سرمایه روان‌‌شناختی و مؤلفه‌‌های اساسی آن در کنشگری دینی می‌تواند منبعی برانگیزاننده و استمراربخش باشد و احتمال رسیدن به بهجت درونی و معنوی و قدرت روحی و کسب صفات الهی را افزایش دهد. به عبارت دیگر، سرمایه روانشناختی مسیر رسیدن به خداگونگی افراد - به عنوان غایت تربیت دینی- را هموار می‌‌سازد و توان و انرژی روانی لازم را در شرایط دشوار و محدودیت‌‌ها، موانع و استمرار فعالیت‌‌ها تأمین می‌‌نماید. مؤلفه‌‌های سرمایه روانشناختی و تربیت دینی به طور مستقیم یا با طیف معانی مؤلفه‌‌ها درهم تنیده شده‌اند؛ به طوری که چهار مؤلفه سرمایه روان‌‌شناختی (خودکارآمدی، امیدواری، خوش‌بینی و تاب‌آوری) می‌‌توانند یکی از پیش‌‌آیندهای ایجاد و تداوم رفتار‌‌های دینی محسوب شوند و افراد با داشتن این سرمایه، آمادگی لازم را برای ورود به صحنه عمل، پیدا کنند و از پشتکار، مقاومت و سرسختی (صبر) برای دستیابی به اهداف برخوردار شوند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
اعرافی، علیرضا؛ حسین‌پناه، علی (1392). نقش نخبگان دینی در تربیت دینی. اسلام و پژوهش‌‌های تربیتی، 6(11)، ص44-25.
افخمی اردکانی، مهدی؛ توکلی، عبدالله (1395). توسعه سرمایه اجتماعی و سرمایه روانشناختی در پرتو سبک زندگی. مطالعات اسلام و روانشناسی، 10(19)، ص56-31.
باقری، خسرو (1384). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مدرسه.
بهادری خسروشاهی، جعفر؛ هاشمی نصرت آباد، تورج؛ باباپور خیرالدین، جلیل (1391). رابطه سرمایه روانشناختی با سرمایه اجتماعی. پژوهش و سلامت، 2(1)، ص153-145.
تلخابی، محمد (1395). رویکرد شناختی به تربیت دینی. فلسفه تربیت، 2(1)، ص90-71.
چناری، مهین؛ کرباسیان، فاطمه (1394). جایگاه زبان سکوت در تربیت دینی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 3(5)، ص146-121
حضوری، محمدجواد؛ صالحی، علی؛ دانایی‌فرد، حسن؛ نجاری، رضا (1392). طراحی مدل ارتقاء سرمایه روانشناختی در سازمان‌‌های دولتی ایران. پژوهش‌‌های مدیریت در ایران، 17(3)، ص47-23.
خالدین، محمد (1396). بررسی اثربخشی معنادرمانی گروهی بر ارتقاء سرمایه روانشناختی افراد معتاد. پژوهش‌های دانش نظامی، 16(3)، ص120-103.
خسروزادگان نژاد، حسین؛ شیرشکن، سعید؛ پورباقری، ایمان (1392). سرمایه معنوی جزء جدید سرمایه فکری. در: شیراز: اولین کنفرانس ملی حسابداری و مدیریت.
رستگار، احمد؛ صیف، محمدحسین؛ عابدینی، یاسمین (1395). ارائه مدل علّی روابط سرمایه‌‌های روان‌‌شناختی و هیجانات تدریس: نقش واسطه‌‌ای خستگی هیجانی. پژوهش‌‌های کاربردی روان‌‌شناختی، 7(4)، ص71-51.
رشیدی، علیرضا؛ حجت‌خواه، سید محسن؛ رسولی آراس؛ جمعی، مهرداد (1395). رابطه علّی استعداد از طریق طرح واره‌‌های ناسازگار اولیه، سرمایه روانشناختی و نیاز‌‌های روانشناختی با میانجی‌گری الگو‌‌های ارتباط خانواده. اعتیادپژوهی سوء مصرف مواد، 10(40)، ص64-45.
زندوانیان، احمد؛ طیبی، راضیه؛ رسولی، رؤیا (1394). نظریۀ رشد ایمانی فاولر به عنوان چارچوبی برای تربیت دینی. ادیان و عرفان، 48(1)، ص79-67.
سلحشور، احمد؛ خنکدار طارسی، معصومه (1392). چالش‌‌ها و افق‌‌های نظریه پیچیدگی در تربیت دینی. راهبرد فرهنگ، (24)، ص139-117.
سلطانی کوهانستانی، مریم؛ فنی اصل، عباس (1398). بررسی دیدگاه پل هرست در باب تربیت دینی بر مبنای تئوری تربیت فضیلت محور افلاطون. فلسفه تربیت، 4(1)، ص136-111.
سید جوادین، سید رضا؛ فیاضی، مرجان؛ بلوچی، حسین؛ فارسی‌‌زاده، حسین (1393). تأثیر سرمایه روان‌‌شناختی بر کیفیت ارائه شده به مشتریان توسط کارکنان باجه با میانجی‌‌گری رضایت شغلی. مطالعات رفتار سازمانی، 3(11)، ص114-88.
سیف، علی اکبر (1395). روان‌‌شناسی پرورشی نوین: روان‌شناسی یادگیری و آموزش. تهران: نشر دوران.
شریف‌زاده، حکیمه سادات؛ تسلیمیان، ناصر؛ جوادی بورا، محمدعلی (1395). جایگاه زیبایی‌‌شناسی در تربیت دینی. فلسفه تربیت، 1(1)، ص29-5.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
صادق‌زاده قمصری، علیرضا (1380). راهنمای برنامۀ درسی تعلیمات دینی دورۀ دبیرستان و پیش دانشگاهی در بوتۀ نقد. تربیت اسلامی، شماره6، ص242-209.
طهرانی آزاد، لیلا؛ مجتبایی، مینا (1398). روابط ساختاری بین رضایت زناشویی و حل تعارض براساس نقش میانجی‌گر سرمایه‌های روان‌‌شناختی زوج‌‌ها. روان‌‌شناسی کاربردی، 3(51)، ص496-475.
عبدی، حمزه (1391). سعادت و شادکامی از دیدگاه اسلام. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
عیسی مراد، ابوالقاسم؛ خلیلی صدری، مریم (1396). بررسی رابطه کار- خانواده و استرس شغلی با نقش تعدیل‌گر سرمایه روانشناختی. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 8(29)، ص206-187.
فیاض، ایراندخت؛ شرفی، حسین (1398). کمال‌گرایی دینی و نسبت تساهل با آن در تربیت دینی. مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 28(46)، ص144-125.
قاسم پوردهاقانی، علی؛ جعفری، سید ابراهیم (1388). سازواره‌‌ها و ناسازواره‌‌های تلقین در تربیت دینی. تربیت اسلامی، 4(8)، ص43-27.
کشاورز، سوسن (1387). شاخص‌ها و آسیب‌‌های تربیت دینی. تربیت اسلامی، 3(6)، ص122-93.
گل‌پرور، محسن؛ دارایی، نفیسه؛ خیاطان، فلور (1393). ساخت مقیاس فرم کوتاه سرمایه معنوی و بهزیستی معنوی اسلامی. انسان‌پژوهی دینی، 11(32)، ص188-167.
گل‌‌پرور، محسن؛ قاسمی، مریم؛ مصاحبی، محمدرضا (1393). الگوی نقش مؤلفه‌‌های سرمایه روان‌‌شناختی در رضایت از زندگی در همسران ایثارگران شهرکرد. مطالعات زنان، 12(1)، ص140-119.
مدنی‌فر، محمدرضا (1394). ایمان، شک و تربیت دینی. فلسفه تربیت، 1(1)، ص114-91.
هاشمی نصرت‌آباد، تورج؛ باباپور خیرالدین، جلیل؛ بهادری خرمشاهی، جعفر (1391). نقش سرمایه روانشناختی در بهزیستی با توجه به اثرات تعدیلی سرمایه اجتماعی. پژوهش‌‌های روانشناختی اجتماعی، 1(4)، ص144-123.
هویدا، رضا؛ مختاری، حجت‌‌الله؛ فروهر، محمد (1391). رابطه مؤلفه‌‌های سرمایه روان‌‌شناختی و مؤلفه‌‌های تعهد سازمانی. پژوهش‌‌های علوم شناختی و رفتاری، 2(3)، ص56-43.
یزدخواستی، علی؛ بابایی‌فرد، اسدالله؛ کیانی، اعظم (1397). بررسی عوامل مؤثر بر تربیت دینی دانشجویان دانشگاه کاشان. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 3(9)، ص152-129.
Avey, J.B., Reichard, R.J., Luthans, F. &Mhatre, K.H. (2011). Meta-analysis of the impact of positive psychological capital on employe attitudes, behaviors, and performance. Human Resource Development Quarterly, 22(2), P.127-152
Fisher, J. (2010). Item response theory analysis of the spiritual well-being questionnaire. Religions, Vol.1.
Hobfoll, S. (2002). Social and psychological resources and adaptation. Review of General Psychology, 6, P.307–324.
Luthans, F., Avolio, B.J., Avey, J.B. & Norman, S.M. (2007). Positive psychological capital: measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60(3), P.541– 572.
Othman, N. & Nasurdin, A.M. (2011). Work Engagement of Malaysian Nurses: Exploring the Impact of Hope and Resilience. World Academy of Science. Engineering and Technology, No. 60, P.1702-1706.