تحلیل محتوای کتاب هدیه‌های آسمان چهارم ابتدایی بر اساس روش‌های تربیت دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد، آموزش و پرورش ابتدائی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب هدیه‌های آسمان مقطع چهارم ابتدایی بر اساس روش‌های تربیت دینی است. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی بوده، و پس از بررسی نظریات و دسته‌بندی‌های ارائه ‌شده از روش‌های تربیت دینی (اسلامی)، دسته‌بندی باقری (1396) برای تحلیل محتوا انتخاب شد. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده یک سیر دارای افت و خیز در تمرکز بر استفاده از روش‌های تربیتی دینی در قسمت‌های گوناگون کتاب هدیه‌های آسمان مقطع چهارم ابتدایی است. یکی از نقاط قوت کتاب، عدم تمرکز بر یک روش، در سرتاسر کتاب است که به علت وجود موضوعات متفاوت و تفاوت فردی دانش‌آموزان مناسب تلقی می‌شود. همچنین با توجه به ویژگی‌های سنّی این دانش‌آموزان، توجه خاص به روش‌های منتج از پنج اصل شامل تحول باطن، آراستگی، تغییر ظاهر، تعقل و تذکر، مناسب به‌حساب می‌آید، زیرا این دوره سنی زمان مناسبی برای شکل‌گیری تربیت مناسب عقلانی-عاطفی است. در مجموع توجه به سایر روش‌های تربیت دینی در این کتاب به‌منظور بهبود و ارتقاء آن ضروری است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
آمار، فریال؛ سلطانی مطلق، معصومه؛ دلبری، سید محمد (1396). راهنمای معلم هدیه‌های آسمان چهارم دبستان. تهران: دفتر نشر کتب درسی، شرکت افست.
ابوطالبی، مهدی (1381). تربیت دینی از دیدگاه امام علی(ع) با تأکید بر نهج‌البلاغه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
امین خندقی، مقصود؛ سعیدی رضوانی، محمود؛ پاک مهر، حمیده؛ قندیلی، سید جواد (1395). بررسی و تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی از حیث توجه به آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران مبتنی بر نظرات شهید مطهری در کتاب پیرامون انقلاب اسلامی. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، دوره 6، شماره 14، ص175-196.
امینی، ‌محمد؛ ماشاء‌اللهی‌نژاد، ‌زهرا؛ علیزاده‌ زارعی، ‌مرضیه (1391). تحلیل محتوای کتاب‌های «هدیه‌های آسمان» و «فارسی» مقطع ابتدایی از نظر توجه به مهدویت. مطالعات اسلام و روانشناسی، 10(6)، ص7-26.
ایمانی، ‌محسن؛ مظفر، ‌محمد (1383). تحلیل محتوای کتاب هدیه‌های آسمان و کتاب کار در مقایسه با محتوای کتاب تعلیمات دینی سال دوم دبستان. نوآوری‌های آموزشی، 7(3)، ص115-142.
باقری، خسرو (1396). نگاهی دوباره به تعلیم و تربیت دینی. تهران: انتشارات مدرس.
پاک‌مهر، ‌حمیده؛ امین‌خندقی، ‌مقصود؛ سعیدی‌رضوانی، ‌محمود؛ قندیلی، ‌سید جواد (1395). بررسی و تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی از حیث توجه به آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران مبتنی بر نظرات شهید مطهری در کتاب پیرامون انقلاب اسلامی. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 14(6)، ص175-196.
پورشیرازی، مرتضی (1394). تحلیل محتوای متن کتاب فارسی، مهارت‌های خوانداری ششم ابتدایی براساس شاخص خوانایی مک لافلین. در: تهران: سومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
داراب‌کلایی، ‌اسماعیل (1390). اصول و روش‌های تربیت دینی (با تکیه بر قرآن). بصیرت و تربیت اسلامی، 18(8)، ص17-36.
رشیدی، ‌محمد‌علی (1385). اصول و روش‌های تعلیم و تربیت اسلامی دوره‏ کودکی. در: مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، ص641-670.
رفیعی محمدی، علی‌محمد (1388). بیست اصل در تربیت، اصول برقراری ارتباط با کودکان و نوجوانان. قم: رسول اعظم.
روش‌قیاس، ‌پروین؛ میرشاه‌جعفری، ‌سید ابراهیم (1396). بررسی محتوای کتاب هدیه‌های آسمان پایه پنجم ابتدایی (تألیف 94 ـ 95)؛ از منظر پاسخ‌گویی به سوالات دینی کودکان. معرفت، 236(26)، ص87-104.
زائرپور‌تمبکی، ‌سمیه؛ زائرپور‌تمبکی، ‌طاهره (1395). تحلیل محتوای کتاب هدیه‌های آسمانی پایه سوم ابتدایی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 14(2)، ص151-160.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی (1396). هدیه‌های آسمان (تعلیم و تربیت اسلامی) چهارم دبستان. تهران: اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
سامانی، سیامک؛ جوکار، بهرام (۱۳۸۵). روش تحقیق. کتابخانه میرزای شیرازی دانشگاه شیراز.
سیف، علی اکبر (۱۳۹۲). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: نشر دوران.
شکوهی، غلامحسین (1391). مبانی و اصول آموزش و پرورش. تهران: به‌نشر، انتشارات آستان قدس رضوی.
شمشیری، بابک (1385). تعلیم و تربیت از منظر عشق و عرفان. تهران: انتشارات طهوری.
شمشیری، بابک (1395). تأملاتی در باب دین و رهاوردهای آن در تربیت دینی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
ضرابی، ‌عبدالرضا (1394). اهداف تربیت دینی از منظر قرآن کریم. معرفت، 208(24)، ص53-66.
عبدالله‌دراز، ‌محمد؛ ستوده‌نیا، ‌مجید (1382). تربیت دینی. معرفت، 69(12)، ص15-24.
فتوحی، ‌سید‌ حسین؛ موسوی‌نسب، ‌سید ‌محمد‌رضا (1394). راهکارهای انتقال ارزش‌های دینی به کودکان دبستانی. معرفت، 209(24)، ص107-116.
قاسمی، حسین؛ کاظمی، محمود (1393). تحلیل محتوای کتاب درسی هدیه‌های آسمان پایه ششم ابتدایی و میزان انطباق آن با مبانی قرآنی و سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. نوآوری‌های آموزشی، 13(4)، ص100-116.
قطبی، ‌محمد (1389). راهبردهای قرآنی تربیت دینی. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 3(2)، ص71-94.
کدیور، پروین (۱۳۹۰) روانشناسی تربیتی. تهران: انتشارات سمت.
کمساری، علی (۱۳۹۲). شاخص‌های تربیت دینی. پیام زن، شماره ۲۶۱، ص۵-۴.
ک‍ی‍وم‍رث‍ی‌، غ‍لام‍ع‍ل‍ی (1387).‌ مبانی و اصول تربیت دینی و تفاوت آن با تعلیمات دینی. تهران: مدرسه.
مختاری‌پور، مرضیه (1391). اصول، اهداف، روش‌ها و فنون تربیت دینی. پاسدار اسلام، شماره 385.
مرعشی، ‌سید ‌منصور؛ هاشمی، ‌سید ‌جلال؛ مقیمی‌گسک، ‌اعظم (1391). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی بخوانیم و بنویسیم و هدیه‌های آسمان دوره ابتدایی براساس معیارهای برنامه درسی «فلسفه برای کودکان». تفکر و کودک، 5(3)، ص69-90.
مشایخی، شهاب‌الدین (1388). برای اکتشاف اصول تربیت دینی باید به چگونگی ارتباط آن‌ها با خواستگاهشان یعنی دین توجه لازم نمود. حوزه و دانشگاه، شماره 32.
ملکی مطلق، فرزانه؛ غفاری، مریم (1395). تربیت و تعمق باورهای دینی در کودکان. در: دومین کنفرانس سراسری پژوهش در علوم تربیتی، روانشناسی و علوم اجتماعی.
مهدوی‌راد، محمد؛ زرستان، عارفه (1385). روش تربیت انسان در سیره انبیاء از نگاه قرآن کریم. پژوهش دینی، شماره 14.
مهربان، زهرا (1395). تحلیل کیفی محتوای کتاب‌های درسی هدیه آسمان از منظر امر به معروف و نهی از منکر. نوآوری‌های آموزشی، شماره 57، ص46-23.
موگهی، ‌عبدالرحیم (1380). روش‌های تربیت دینی. مبلغان، 18(1)، ص43-49.
نساجی، اسماعیل (1395). راهبردهای تربیت دینی فرزندان. درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 659، ص57-61.