واکاوی مولفه‌‌های تربیت انقلابی زمینه‌‌ساز تمدن اسلامی: پژوهشی مبتنی بر تحلیل مضمون بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس بنت‌الهدی صدر، سنندج، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین مؤلفه‌‌های تربیت انقلابی زمینه‌‌ساز تمدن اسلامی با تاکید بر بیانیه گام دوم است. این پژوهش، کیفی و از حیث هدف اکتشافی می‌باشد. جامعه و قلمرو پژوهش مشتمل بر بیانیه گام دوم و بیانات مقام معظم رهبری راجع‌به تربیت انقلابی و تمدن‌سازی اسلامی است. داده‌‌ها با روش مطالعه اسنادی و فیش‌برداری، گردآوری شده‌اند. جهت شناسایی و کشف مضامین از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. جهت استخراج مقوله‌ها، ملاک‌‌ها و نشانگرها برای دستیابی به الگوی تربیت انقلابی، متن بیانیه گام دوم و متن سخنرانی مقام معظم رهبری مورد کنکاش قرار گرفت. داده‌‌ها نیز با شیوة تحلیل مضمون تجزیه و تحلیل شدند. طی فرایند تحلیل مضمون، 159 مضمون پایه، 25 مضمون سازمان‌‌دهنده معنویت و اخلاق، مبانی و ارزش‌‌های انقلاب، مولفه‌‌های فرهنگی انقلاب، آگاهی‌بخشی سیاسی، دستاوردهای انقلاب، اعتماد به درون، بصیرت، آرمان‌خواهی، دانش، پژوهش و فن‌‌آوری، توجه به ظرفیت امیدبخش کشور، پیشرفت، اتحاد ملت، نظارت سازنده، مسئولیت‌‌پذیری و سبک زندگی اسلامی و 3 مضمون فراگیر محورهای اساسی انقلاب، عوامل و مقتضیات تربیت انقلابی و موانع تربیت انقلابی نیز استخراج گردید.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابومخنف، لوط بن یحیی (1385). وقعة الطف. ترجمه محمدهادی یوسفی غروی. قم: مجمع جهانی اهل بیت(ع).
افتخاری، اصغر؛ مهجور، حمید (1395). الگوی تربیت سیاسی از دیدگاه شهید مطهری. رهیافت انقلاب اسلامی، 10(36)، ص92-104.
بانکی‌‌پورفرد، امیرحسین؛ قماشچی، احمد (1385). تعلیم و تربیت از دیدگاه مقام معظم رهبری. تهران: تربیت اسلامی.
جاویدی، رقیه؛ بهروزی‌‌لک، غلامرضا (1397). تحلیل مضمون محتوای مردم در اندیشه سیاسی امام خمینی. علوم سیاسی، ۴، ص34-7.
جمعی از نویسندگان (1387). تشکیلات اسلامی با بهره‌‌مندی از نظرات شهید بهشتی. تهران: دفتر مرکزی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان.
جوادی آملی، عبدالله (1389). امام مهدی عجل الله موجود موعود. قم: انتشارات اسراء.
حاجی‌‌زاده، سیروس (1395). الگوی انقلابی در هندسه فکری امام خمینی و امام خامنه‌‌ای. 15 خرداد، 49، ص46-25.
حمیدزاده، محمدصادق؛ ملکی، حسن؛ بهشتی، سعید (1395). مبانی قرآنی معرفت‌شناسی برنامۀ درسی تربیت سیاسی. پژوهش‌‌های سیاست اسلامی، 4(9)، ص49-74.
خامنه‌ای، سید علی (01/01/1385). بیانات در دیدار با زائران و مجاوران حرم رضوی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=1368
خامنه‌ای، سید علی (01/01/1398). بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=42061
خامنه‌ای، سید علی (01/09/1368). بیانات در دیدار با اقشار مختلف مردم. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=359
خامنه‌ای، سید علی (02/06/1387). بیانات در دیدار با رئیس‌‌جمهور و اعضای هیأت دولت. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=3654
خامنه‌ای، سید علی (02/06/1391). بیانات در دیدار با رئیس‌‌جمهوری و اعضای هیأت دولت‌. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=20831
خامنه‌ای، سید علی (02/07/1388). بیانات در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8094
خامنه‌ای، سید علی (04/06/1396). بیانات در دیدار با رئیس ‌جمهور و اعضای هیأت دولت. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=37490
خامنه‌ای، سید علی (06/11/1388). بیانات در دیدار با جمعی از مردم مازندران. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=8675
خامنه‌‌ای، سید علی (1397). بیانیه گام دوم انقلاب (خطاب به ملت ایران). تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (14/03/1395). بیانات در مراسم بیست‌ و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33259
 
خامنه‌ای، سید علی (14/03/1396). بیانات در بیست و هشتمین سالروز رحلت امام خمینی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=36711
خامنه‌ای، سید علی (14/04/1393). بیانات در دیدار با مسئولان نظام. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=26883
خامنه‌ای، سید علی (15/05/1392). بیانات در دیدار با اساتید دانشگاه‌ها. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=23441
خامنه‌ای، سید علی (19/10/1387). بیانات در دیدار با جمعی از مردم قم. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=5378
خامنه‌ای، سید علی (20/08/1385). بیانات در مراسم مشترک نیروهای نظامی استان سمنان. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3367
خامنه‌ای، سید علی (20/08/1385). بیانات در مراسم مشترک نیروهای نظامی استان سمنان. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3367
خامنه‌ای، سید علی (21/07/1393). بیانات در دیدار با اقشار مختلف مردم. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27895
خامنه‌ای، سید علی (21/12/1399). بیانات در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید مبعث. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=47510
خامنه‌ای، سید علی (23/12/1397). بیانات در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=41994
خامنه‌ای، سید علی (24/08/1379). بیانات در اجتماع بزرگ مردم اراک. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3036
خامنه‌ای، سید علی (24/09/1387). بیانات در دیدار با اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت‏. قابل دسترس در:
https://www.aviny.com/Bayanat/87/09_24.aspx
خامنه‌ای، سید علی (24/09/1387). بیانات در دیدار با اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت‏. قابل دسترس در:
https://www.aviny.com/Bayanat/87/09_24.aspx
خامنه‌ای، سید علی (26/03/1388). بیانات در دیدار با نمایندگان نامزدهای انتخابات. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7181
خامنه‌ای، سید علی (29/03/1395). بیانات در دیدار با جمعی از اساتید دانشگاه‌ها. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=33412
خامنه‌ای، سید علی (29/11/1396). بیانات در دیدار با مردم آذربایجان شرقی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=38959
خامنه‌ای، سید علی (29/11/1399). بیانات در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=47359
خان‌‌احمدی، اسماعیل (1397). تحلیل مضمون چشم‌‌انداز انقلاب اسلامی در اندیشه سیاسی امام خمینی. سیاست دفاعی، 105، ص199-175.
خان‌‌احمدی، اسماعیل (1399). تحلیل مضمون برکات دفاع مقدس در اندیشۀ امام ‌خمینی. مطالعات دفاع مقدس، 17، ص136-115.
خمینی، سید روح‌‌الله (1389). مجموعه صحیفه امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج8.
 
دفتر مقام معظم رهبری (1375). حدیث ولایت (مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری). تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ج15.
رکابیان، رشید؛ علی‌‌پور گرجی، محمود (1398). انقلابی‌‌گری، انقلابی بودن و انقلابی ماندن در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری. مطالعات انقلاب اسلامی، ۵۷، ص110-95.
سبحانی‌نژاد، مهدی؛ نجفی، حسن؛ نورآبادی، سولماز (1396). مفهوم تعالی و نقد وضعیت موجود آن در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران. مطالعات ملی، 18(2)، ص25-44.
سلحشوری، احمد؛ یداللهی‌فر، محمدجواد؛ خنکدار طارسی، معصومه (1391). مبانی و مؤلفه‌‌های تربیت سیاسی از دیدگاه امام خمینی. پژوهش‌‌های انقلاب اسلامی، 2(5)، ص111-126.
سیدنژاد، میرصادق (1384). وحدت و همبستگی در آیینه کلام رهبری. گلبرگ، 72، ص37.
طاهری، ابوالقاسم؛ رجبی، محمد (1392). مولفه‌‌های فرهنگی انقلاب اسلامی ایران. مطالعات سیاسی، 21، ص1-30.
طباطبایی، مینو (1397). بررسی مؤلفه‌های تربیت سیاسی در کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 26، ص136-119.
غلامی، محمدصادق؛ سعیدی شاهرودی، علی (1400). شناسایی و تبیین ابعاد، مولفه‌‌ها و شاخص‌های گفتمان انقلابی‌‌گری از دیدگاه امامین انقلاب. امنیت ملی، 39، ص7-34.
کلینی، محمد بن ‌یعقوب (1393). اصول کافی. ترجمه حسین استاد ولی. تهران: دارالثقلین، ج5.
محدث، سید جلال‌الدین (1385). شرح فارسی غرر و درر آمدی. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، ج1.
مسعودیان، پریسا؛ بهشتی، سعید (1392). بررسی اهداف و اصول و روش‌‌های تربیت سیاسی بر مبنای نهج‌‌البلاغه. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 20(17)، ص25-7.
Attride Stirling, J. (2001). Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research. Qualitative Research, 1(3), P. 385-405. DOI: https://doi.org/10.1177/146879410100100307
Chao, M.E.N. (2017). Function of Ideological and Political Education in Mass Incidents. Annual International Conference on Modern Education and Social Science. pp. 924-928
Given, L.M. (Ed.). (2008). The Sage Encyclopedia of Qualitative Research Methods. Sage Publications.