آداب معلّمی در حین تدریس از دیدگاه شهید ثانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، کلام و فلسفه اسلامی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

2 طلبه سطح سه، جامعه‌الزهرا(س)، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر ترسیم آداب معلّمی در حین تدریس از دیدگاه شهید ثانی است. روش پژوهش توصیفی‌‌- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان می‌دهد شهید ثانی گرچه شخصیتی دینی و اسلامی است، ولی در ترسیم آداب معلّمی در هنگامه تدریس، صرفاً به بیان نکات اخلاقی و وظایف دینی معلّم بسنده نکرده و بسیاری از فنون تدریس و تجربیات معلّمی را نیز تبیین کرده‌‌اند. ازجمله مهم‌ترین آداب معلّم در کلاس درس می‌‌توان به این موارد اشاره کرد: آداب ظاهری مثل پوشش و آراستگی، آداب معنوی همچون انگیزه الهی برای تدریس و ذکر و یاد خدا در کلاس درس و تقوی معلّمی، آداب اخلاقی مثل محبّت و احترام به شاگردان، رفق و مدارا و تفقّد و دلسوزی بر ایشان و شهامت معلّمی، آداب آموزشی مثل انتخاب درس مناسب، روش تدریس، اعتدال در تدریس و ایجاد شوق و رغبت نسبت به تحصیل، آداب کلاس‌داری مثل زمان و مکان کلاس و مدیریت اخلاقی شاگردان، انتخاب نماینده و جانشین و نکات خاتمه کلاس.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
امین، سید محسن (1406ق). أعیان الشیعه. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات‌، ج7.
بحرانی، شیخ یوسف (1391). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: جامعه مدرسین، ج18.
جزایری، سید نعمت‌الله (1429ق). ألانوار النعمانیه فی بیان معرفه النشاه الانسانیه. بیروت: دارالقاری، ج3.
جمعی از نویسندگان (1391). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. زیر نظر محمدتقی مصباح یزدی. تهران: انتشارات مدرسه، چاپ دوم.
حجتی، محمدباقر (1364). آداب تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هفتم.
خطیب بغدادی، احمد بن علی (1395ق). الفقیه و المتفقه. بیروت: دار احیاء السنه النبوّیه، ج2.
دارمی، عبدالله ابن بهرام (1398ق). سنن الدارمی. قاهره: دارالفکر، ج1.
داودی، محمد (1390). نقش معلّم در تربیت دینی. ویراستار سید محمدحسن جواهری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ سوم.
دوانی، علی (1388). مفاخرالاسلام. تهران‌: مرکز اسناد انقلاب اسلامی‌، چاپ دوم، ج4.
سلیمان بن اشعث (بی‌‌تا). سنن أبی داود. تحقیق محمد محی‌الدین عبدالحمید. بی‌‌جا: داراحیاء السنه النبویه، ج4.
شعبه حرّانی، سید جعفر (1394ق). تحف العقول عن آل الرسول. بیروت: الأعلمی، چاپ پنجم.
شکوری، ابوالفضل (1381). شمعی از تاریخ؛ زندگینامه خودنوشت شهید ثانی. بی‌جا: عقل سرخ.
شهید ثانی (1427ق). منیة المرید فی ادب المفید و المستفید. تحقیق رضا مختاری. بیروت: انتشارات الأمیره.
صادقی تهرانی، محمد (1406ق). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه‏. قم: فرهنگ اسلامی، ج27.
طباطبایی، سید محمدحسین (1402ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الأعلمی للمطبوعات، ج19-18.
طباطبایی، سید محمدرضا (1386). آیین دانشوری. ترجمه حمیدرضا شریعتمداری. قم: انتشارات دارالعلم، چاپ هشتم.
طوسی، محمد بن حسن (1411ق). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. بیروت: فقه الشیعة، ج2.
طیبی، حسین بن عبدالله (1391ق). الخلاصه فی اصول الحدیث. تصحیح صبحی السامری. بغداد: بی‌‌نا.
غزالی، محمد (بی‌‌تا). احیاء علوم‌الدین. تصحیح حافظ عراقی. بیروت: دارالکتاب العربی، ج1.
فهری، سید احمد (1362). تعلیم و تعلّم از دیدگاه شهید ثانی و امام خمینی. تهران: نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم.
فیض کاشانی، محمدمحسن (1406ق). الوافی. اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین(ع)، ج1.
کلینی، محمد بن یعقوب (1362-1363). اصول الکافی. تهران: دارالکتبی الاسلامیه، ج6، 3.
کنانی، محمد ابن ابراهیم (1354ق). تذکره السامع و المتکلم فی ادب العالم و المتعلم. تحقیق سید محمدهاشم ندوی. حیدرآباد: دائره‌المعارف الثمانیه.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1403ق). بحارألأنوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار(ع). بیروت: دارالتراث العربی، چاپ دوم، ج1-2، 76-77.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. تصحیح مجتبی عراقى، علی پناه اشتهاردى، حسن یزدی. قم: جامعه مدرسین، ج5.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج24.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1366). شرح اصول کافی. تصحیح محمد خاجوی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
نووی شافعی، یحیی ابن شرف (1393ق). التبیان فی آداب حمله القرآن. بی‌‌جا: دارالفکر، چاپ دوم.
نووی شافعی، یحیی ابن شرف (بی‌‌تا). شرح المهذَّب. قاهره: مطبعه العاصمه، ج1.
هندی، علاءالدین علی متقی (1405ق). کنزل العمال فی سنن الأقوال و الأفعال. تحقیق بکری حیانی. بیروت: موسسه الرساله، ج3، چاپ پنجم.