تربیت سیاسی فطرت‌محور در اندیشه آیت‌الله شهید بهشتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری علوم سیاسی، دانشگاه فرهنگیان، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی مبانی و اصول تربیت سیاسی در اندیشه آیت‌الله شهید بهشتی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که گرچه در راهبرد تربیتی آیت‌الله بهشتی، تربیت انسان و جامعه، مقوله‌ای صعب محسوب می‌شود، با این حال انسان همواره نیازمند تربیت و اکتساب مولفه‌های تربیت سیاسی در مواجهه مطلوب با نظام سیاسی حاکم می‌باشد. در این منظر، جایگاه اولی و اصیل از آنِ الگوهای بسترساز است، نه قالب‌ساز. به عبارت دیگر، شهید بهشتی معتقد است تربیت انسان توأم با فرایند آموزش تدریجی، نضج و تعالی می‌یابد و ادراکات قالبی از تربیت، ناتوان از پرورش متربیان اسلامی است. پذیرش چنین الگویی از تربیت سیاسی، مبتنی بر مبانی و اصول خاصی می‌باشد که می‌توان به انگاره‌های آن در نظریات اجتماعی- سیاسی شهید بهشتی دست یافت. در سازه تربیت سیاسی شهید بهشتی، انسان، موجودی محق و مکلف، به شمار رفته که غایت وی، وصول به حیات ایمانی در دنیا و سعادت اخروی می‌باشد. در این رویکرد، تربیت سیاسی اسلامی برخلاف الگوهای غربی، با نظر به ابعاد درونی و بیرونی انسان، سه حوزه بینش، نگرش و مهارت‌های سیاسی شهروندان جامعه اسلامی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
ارسطو (1381). سیاست. ترجمه حمید عنایت. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم.
اسمیت، فیلیپ جی (1387). فلسفه آموزش و پرورش. ترجمه سعید بهشتی. مشهد: به نشر.
افتخاری، اصغر؛ مهجور، حمید (1395). الگوی تربیت سیاسی از دیدگاه شهید مطهری. رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 36، ص77-98.
بهشتی، محمد (1386ب). ولایت، رهبری، روحانیت. تهران: روزنه.
بهشتی، محمد (1386). نقش آزادی در تربیت کودکان. تهران: بقعه.
بهشتی، محمد (1388). حزب جمهوری اسلامی: مواضع تفصیلی. تهران: روزنه.
بهشتی، محمد (1390الف). حق و باطل. تهران: روزنه.
بهشتی، محمد (1390ب). شناخت عرفانی. تهران: بقعه.
بهشتی، محمد (1390ج). حزب جمهوری اسلامی. تهران: روزنه.
بهشتی، محمد (1391). پیامبری از نگاه دیگر. تهران: روزنه.
بهشتی، محمد (1393). اتحادیه انجمن‌های اسلامی در اروپا. تهران: روزنه.
بهشتی، محمد؛ باهنر، محمدجواد؛ گلزاده غفوری، علی (1386الف). شناخت اسلام. تهران: بقعه.
بی‌نا (1364). مشروح مذاکرات مجلس نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: اداره فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، ج1،3.
بی‌نا (1380الف). بازشناسی یک اندیشه. تهران: بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید آیت‌الله بهشتی.
بی‌نا (1380ب). جاودانه تاریخ. تهران: انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی، ج3.
بی‌نا (1381). آزادی و هرج و مرج و زورمداری. تهران: بقعه.
جراحی دربان، مهدی؛ بابازاده، مجید؛ رود مقدس، رمضان‌علی (1393). مبانی، اصول و روش‌های تربیت سیاسی در اسلام از منظر قرآن. بصیرت و تربیت اسلامی، شماره 11، ص95-143.
جمالی‌زاده، احمد (1385). سیره‌شناسی و تربیت دینی. مطالعات ایرانی، سال5، شماره 10، ص90-71.
جوادی آملی، عبدالله (1386). فطرت در قرآن. قم: اسراء.
داودی، محمد؛ فاضلی دهکردی، مهدی (1394). بررسی اهداف تربیت سیاسی در قرآن کریم با تاکید بر مبانی و اصول تربیتی. آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، سال1، شماره2، ص19-40.
سخنرانی شهید بهشتی درباره:آزادی در جامعه اسلامی. روزنامه جمهوری اسلامی، 2/1/1362، ص4.
شکوهی، غلامحسین (1372). مبانی و اصول آموزش و پرورش. مشهد: آستان قدس رضوی.
طباطبایی، محمدحسین (1417ق). المیزان. قم: جامعه مدرسین، ج10.
عالم، عبدالرحمن (1389). بنیادهای علم سیاست. تهران: نی.
قادری، حاتم (1370). اندیشه سیاسی غزالی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت خارجه.
قانع، احمدعلی؛ عصاره‌نژاد دزفولی، سینا (1396). دلالت‌های نظریه تربیت در نظام تربیتی اسلام. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، سال 5، شماره 9، ص27-1.
لک‌زایی، نجف (1389). چالش سیاست دینی و نظم سلطانی با تاکید بر اندیشه و عمل سیاسی علمای شیعه در عصر صفوی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مرزوقی، رحمت‌الله؛ حدادنیا، سیروس (1393). فطرت بنیاد (تربیت رویکردی به تعلیم و تربیت اسلامی). تهران: آوای نور.
مصباح یزدی، محمدتقی (1380). آموزش عقاید. قم: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
مطهری، مرتضی (1373). فطرت. تهران: صدرا.
ملکی، حسن (1388). برنامه‌ریزی درسی، راهنمای عمل. تهران: انتشارات مدرسه.
نیلی، محمودآبادی؛ موسوی، ستاره؛ موسوی ندوشن، فاطمه سادات (1393). بررسی میزان سواد سیاسی و اجتماعی شهروندان بزرگ‌سال شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی، شماره ۵۴، ص49-60.
هابز، توماس (1395). هیموت یا پارلمان طولانی. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نی.