معیارسنجی گناهان کبیره با رویکردی به نقش تربیتی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، مشهد، ایران

2 استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی معیارهای تشخیص گناه کبیره در آموزه­های دینی است که از یک قرائت و انسجام معنایی خاصی در قرآن و سنّت برخوردار نمی­باشد. پژوهش پیش­رو با رویکردی به نگاه اندیشمندان دینی به موضوع نگریسته و با روش توصیفی – تحلیلی آنها را مورد نقد و بررسی قرار داده است. نتایج حاکی از آن است که برخی از این ملاک­ها باطل و یا فاقد تعریف جامع و مانع است. به نظر می­رسد، اگرچه در شرع مواردی به عنوان کبیره و یا صغیره تبیین شده است، ولی در جاهایی که شک وجود دارد، معیار منافات­ داشتن با معرفت الهی سبب کبیره بودن گناه می­گردد، هرچند دیدگاهی که فلسفه ابهام در ملاک را مراقبت بیشتر انسان نسبت به رفتار و کردار خود دانسته است، دور از واقع به نظر نمی­رسد.  
 

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن على (1362). الخصال. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج1.
ابن عربى، محیى‌الدین (1422ق). تفسیر ابن عربى. تحقیق سمیر مصطفى رباب. بیروت: دار احیاء التراث العربى‏، ج1.
اصفهانى، محمدحسین (1416ق). الاجتهاد و التقلید. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، ج3.
انصارى، مرتضى بن محمدامین (1428ق). فرائد الأصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ نهم، ج1.
آشتیانى، محمدحسن بن جعفر (1369ق). کتاب القضاء. تهران: چاپخانه رنگین.
آمدى‏، سیف‌الدین (1423ق). أبکار الأفکار فی أصول الدین. تحقیق احمد محمد مهدى. قاهره: دار الکتب، ج4.
بجنوردى، حسن بن آقا بزرگ (1419ق). القواعد الفقهیة. قم: نشر الهادی، ج3.
بحرانى، یوسف بن احمد (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامى، ج10.
پورسینا، زهرا (1386). تاثیر گناه بر معرفت. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
تفتازانى‏، سعدالدین (1407ق). شرح العقائد النسفیة. تحقیق حجازى سقا. قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
تهانوى، ‏ محمدعلى (1996م). کشافاصطلاحاتالفنونو العلوم. بیروت: مکتبة لبنان، ج1.
جمعى از پژوهشگران (1417ق). معجم فقه الجواهر. زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى. بیروت: الغدیر للطباعة و النشر و التوزیع، ج3.
جمعى از نویسندگان‏ (1415ق). شرح المصطلحات الکلامیة. مشهد: آستان قدس رضوى.
جوادی آملی، عبدالله (1389). تفسیر تسنیم. قم: انتشارات اسراء، چاپ دوم، ج18.
جوینى‏، عبدالملک (1416ق). الإرشاد إلى قواطع الأدلة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
حائرى، سید کاظم (1415ق). القضاء فی الفقه الإسلامی. قم: مجمع اندیشه اسلامى.
حر عاملى، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعهإلى تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، ج15.
حسینى شیرازى، سید صادق (1426ق). بیان الفقه فی شرح العروة الوثقى. قم: دار الأنصار، چاپ دوم، ج3.
حسینى همدانى، سید محمدحسین‏ (1404ق). انوار درخشان. تحقیق محمدباقر بهبودى. تهران: ‏کتابفروشى لطفى، ج4.
خطیب، عبدالکریم‏ (بی‌تا). التفسیر القرآنى للقرآن. بیروت: دار الفکر العربی، ج3.
خویى، سید ابوالقاسم (1418ق). التنقیح فیشرح العروة الوثقى. قم: لطفى.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. دمشق- بیروت: دار العلم- الدار الشامیة.
شاطبى‏، ابواسحاق (1420ق).الاعتصام. تعلیق محمود طعمه. بیروت: دار المعرفة، چاپ دوم.
شبر، سید عبدالله (1424ق). حق الیقین فی معرفة أصول الدین. قم: أنوار الهدى، چاپ دوم‏.
شهید اول، محمد بن مکى‌ (1400ق). القواعد و الفوائد. تصحیح سید عبدالهادى حکیم. ‌قم: کتابفروشى مفید، ج1.
صلیبا، جمیل؛ صانعی، منوچهر (1366). فرهنگ فلسفی. تهران: انتشارات حکمت.
طالقانى، سید محمود (1362). پرتوىاز قرآن. تهران: شرکت سهامى انتشار، چاپ چهارم، ج5.
طباطبایى، سید محمدحسین‏ (1374). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، ج4.
طباطبایى، سید محمدحسین‏ (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى، ج4، 2.
طباطبایى‌یزدى، سید محمدکاظم (1409ق). العروة الوثقى فیما تعم به البلوى. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم‌، ج1.
طبرسى، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو، چاپ سوم، ج3.
طوسى‏، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فى تفسیر القرآن. تحقیق احمد قصیر عاملى. بیروت: دار احیاء التراث العربى، ج3-2.
طیب، عبدالحسین (1378). اطیب البیان فى تفسیر القرآن. تهران: اسلام، چاپ دوم، ج2.
علوى، سید عادل بن على (1421ق). القول الرشید فی الاجتهاد و التقلید. قم: انتشارات کتابخانه و چاپخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، ج2.
غزالى‏، ابوحامد (1409ق). الأربعین فی اصول‌الدین. بیروت: دار الکتب العلمیة.
فاضل مقداد حلّى، مقداد بن عبداللّه (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، ج4.
فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربى، چاپ سوم، ج10.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق). کتاب العین. قم: انتشارات هجرت، چاپ دوم، ج8، 5.
فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى (1378ق). المحجة البیضاء فى تهذیب الإحیاء. قم: موسسه النشر الاسلامى، چاپ چهارم. ج7.
قاضى عبد الجبار بن احمد‏ (1422ق). شرح الأصول الخمسة. تعلیق احمد بن حسین ابى هاشم‏. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تحقیق علی اکبر غفارى، محمد آخوندى. تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم. ج2.
مازندرانى، مولى صالح‏ (1388ق). شرح أصول الکافی. با تعلیقات محقق شعرانى؛ تصحیح على اکبر غفارى. تهران: دار الکتب الإسلامیة، ج9.
محقق سبزوارى، محمدباقر (1247ق). ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد. قم: مؤسسه آل‌البیت، ج2.
مطهرى‏، مرتضی (1358). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا، ج26.
مکارم شیرازى‏، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ سى و دوم، ج3، 11.
مکارم شیرازى‏، ناصر (1386). آیات ولایت در قرآن، قم: انتشارات نسل جوان، چاپ سوم. ج1
مهدوى کنى، محمدرضا (1384). نقطه‌هاى آغاز در اخلاق عملى. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ هفتم.
نجفی، محمد حسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج13.
نراقى، محمدمهدی (بی‌تا). جامع السعادات. بیروت: مؤسسة الأعلمى، چاپ چهارم، ج3.