امکان‌پذیری آموزش مفهوم خدا به دانش‌آموزان پسر مقطع ابتدائی شهرستان بابل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، الهیات و معارف اسلامی، آموزگار آموزش و پرورش، بابل، ایران

2 کارشناسی ارشد، آموزگار آموزش و پرورش، بابل، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی امکان‌پذیری آموزش مفهوم خدا به دانش‌آموزان پسر مقطع ابتدائی شهرستان بابل بود. با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی ساده، تعداد 75 دانش­آموز از مجموع مدارس ابتدایی پسرانۀ شهرستان بابل به عنوان نمونۀ پژوهش انتخاب شدند. از آنجایی که در پژوهش حاضر، تصور کودکان از مفهوم خدا در ابعاد مختلف با محوریت صفات خدا، ماهیت خداوند، نقش خدا، نسبت و رابطه با خدا و مکان حضور او مد نظر بود، در برخی موارد به منظور تکمیل داده­های مصاحبه از سؤالات کنکاشی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها روش تحلیل محتوا و برای رتبه­بندی عوامل مورد بررسی آزمون «فریدمن» مورد استفاده قرار گرفت. نرم­افزار مورد استفاده در این پژوهش، نرم‌افزار آماری SPSS23 بود. نتایج نشان داد که مفهوم خدا در سنین مختلف به اقتضای شرایط سنی و رشد عقلی کودک، وجوه تمایز قابل ملاحظه­ای دارد که باید در مسیر شناساندن این مفهوم به کودک از آن بهره برد. کودکان در سنین 8 تا 9 سال مفهوم خدا را با کمک حواس خود می­شناسند و این مفهوم از محدودۀ حواس آنان بیرون نمی­رود. اکثریت دانش­آموزان در مصاحبه­ها خدا را خالق جهان می­انگارند. مفهوم خدا یکی از پیچیده­ترین حوزه­ها در آموزش است. شرایط سنی کودک به ما می­گوید که به چه طریق مفهوم خدا را برایش مطابق با واقع تشریح کنیم و البته دربارۀ چالش­های موجود در مورد این مفهوم نیز می­توانیم با وی سخن بگوییم.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
اخوی، ابراهیم (1392). بایسته‌های انتقال مفهوم خدا به کودکان در رسانه ملی. تهران: اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه.
ادیب، مریم؛ ضرغامی، نرگس (1392). تربیت دینی کودک و نوجوان نکته­ها و روش­ها (کتاب کار برای والدین و مربیان). تهران: نشر منادی تربیت.
اسکندری، حسین (1373). بررسی تحول مفهوم خدا در کودکان 4 تا 7 سال. تربیت، شماره92، ص 6-9.
امینی، ابراهیم (1390). آیین تربیت. قم: بوستان کتاب.
ترکاشوند، علی اصغر (1392). راهکارهای آموزش و انتقال مفهوم خدا به کودک از طریق رسانه. کودک، نوجوان و رسانه، شماره7، ص 13-40.   
جهانگیر، یدالله (1394). تعمق و بینش مذهبی در کودکان. پیوند، شماره 197، ص 26-33.
حیدری، آذر؛ بیابانی، زهرا (1392). چگونگی بیان مفهوم خدا برای کودکان 3 تا 6 سال و شیوه پاسخ‌گویی به پرسش‌های کودکان در مورد خدا. کودک، نوجوان و رسانه، 2(7)، ص 55-75.
خانی، محمدحسین؛ طامه، بتول (1395). سبک‌های معنوی کودکان در شناخت خداوند: یک پژوهش کیفی. مطالعات پیش‌دبستان و دبستان، 2(5)، ص 69-83.
خبازی، مهدی؛ کردی، سیده بهاره (1392). اثرگذاری آموزش مفهوم خدا در سبک زندگی کودک. در: دومین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی. رشت: دانشگاه امام صادق (ع).
عمرانی، سیّد مسعود؛ افسر دیر، حسین؛ عمرانی، مرجان سادات (1394). راهکارهای تربیت اجتماعی و عاطفی نوجوانان در قرآن و احادیث. پژوهشنامه معارف قرآنی، 6(23)، ص 7-34.
فتوحی، سید حسین؛ موسوی نسب، سید محمدرضا (1395). راه‌های انتقال ارزش‌های دینی به کودکان دبستانی. قابل دسترس در: http://mehrkhane.com/fa/news/28764
قائدی، یحیی (1395). آموزش فلسفه به کودکان. تهران: داروین.
کردی، سیده بهاره؛ خبازی، مهدی (1392). آموزش مفهوم خدا در کودکان 3 تا 12 سال. در: دومین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی. رشت: دانشگاه امام صادق(ع).
محفوظی، سمیه (1396). بررسی میزان مهارت معلمان در آموزش مفهوم خدا. رشد آموزش قرآن و معارف اسلامی، 29(3)، ص 62-65.
مقدسی‌پور، علی (1389). اصول و روش­های آموزش مفاهیم دینی به کودکان دبستانی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ناسخیان، علی اکبر (1385). آموزش معنویت به کودکان. پیوند، شماره4، ص 44-47.
نوروزی، مرسده؛ سپهریان آذر، فیروزه (1395). مقایسه نظریه ذهن، مفهوم خدا و مفهوم میهن در بین کودکان دارای سبک‌های فرزندپروری متفاوت. شناخت اجتماعی، 5(1)، ص 83-99.
وجدانی، فاطمه (1392). اصول و روش­های آموزش مفهوم خدا و تقویت خداباوری در کودکان و نوجوانان. بصیرت و تربیت اسلامی، 10(26)، ص 79-106.
ولی‌زاده، لیلی (1390). شیوه­های عملی جهت ارائه مفاهیم دینی. تهران: سازمان بهزیستی کشور.
یاب، ایریس (1392). کلیدهای آموختن خدا به کودک. ترجمه مسعود حاجی‌زاده. تهران: نشر صابرین.
Barrett, J.L. & Richert, R.A. (2003). Anthropomorphism or pre-paredness? Exploring children’s god concept. Review of religious research, No.44, P.300-312.
Butner, G. (2007). How theologizing with children can work. Journal British Journal of Religious Education, 9(2), P.127-139.
De Roos, S.A. (2006). Young children's God concepts: Influences of attachment and religious socialization in a family and school context. Religious Education, 101(1), P.84-103.
De Roos, S.A., Iedema, J. & Miedema, S. (2003). Effects of mothers' and schools' religious denomination on preschool children's God concepts. Journal of Beliefs and Values, 24(2), P.165-181.