A Study of the Epistemological Principles of Ghazālī and Mullā Sadrā and Their Implications to Rational Training

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD. Student, Philosophy of Islamic Education, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.

2 Professor, Department of Philosophy of Islamic Education, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

3 Associate Professor, Department of Philosophy of Islamic Education, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

Abstract

The purpose of the present research is to study the epistemological principles based on the viewpoints of Abū Hāmid Muhammad Ghazālī and Mullā Sadrā and to infer their arguments in the field of rational training with emphasis on the pedagogical objectives and methods. The type of research is qualitative and its method is analytical, comparative, and inferential. The findings showed that the two thinkers have commonalities in some epistemological principles and differences in some other cases. The objectives of rational training based on their commonalities include: reason as a potential for acquiring knowledge by everyone, reason as the source of cognition, nature (the world’s creatures) as the source of cognition, heart as the source of cognition, reinforcement of the outer senses (eyesight, hearing, smelling, taste, and touch), reinforcement of the inner senses (imagination), observation of the hierarchy (from simple to complex and abstract) in education and presentation of theology and science, tendency to metaconceptual (true) cognition as an objective for classroom teaching, … . Moreover, the differences involve the following subjects: obtaining the essence of objects and the substantiation of imagery in minds, priority of the sensual to rational knowledge, acquaintance with the history and biography of the ancestors, boosting insight, rational perfection by the aid of theology and religious instruction, unity between the knower and known, seeking assistance from the holy religion (the Qur’an, Ahādith, and tradition), acknowledgment of the religious sources as a criterion to assess education, attempts in line with self-awareness in the process of education, … .

Keywords

References

ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1370). منطق و معرفت در نظر غزالی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
اصلانی، یاسر (1391). تبیین الگوی تربیت عقلانی بر مبنای اندیشه امام خمینی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
آقازاده، احمد (1377). تاریخ تحول دانش‌ آموزش و پرورش تطبیقی و بین‌الملل. تهران: انتشارات افراسیاب.
باقری، خسرو (1387). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران. تهران: علمی و فرهنگی.
بختیار نصرآبادی، حسن علی؛ نوروزی، رضاعلی؛ رحمان پور، محمد (1386). درآمدی بر تعلیم و تربیت و مبانی آن از دیدگاه غزالی. تربیت اسلامی، سال 2، شماره 4.
بهار‌نژاد، زکریا (1385). مقایسه شک امام محمد غزالی و رنه دکارت. آینه معرفت، شماره 3-4.
بهشتی، سعید (1379). روش‌های تربیت عقلانی در سخنان امام علی(ع). در: مجموعه مقالات همایش تربیت در سیره و کلام امام علی(ع). نشر تربیت اسلامی.
بهشتی، سعید (1396). نظریه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی بر مبنای حکمت متعالیه (نظریه حکمت متعالیه تعلیم و تربیت)؛ مفهوم‌شناسی و روش‌شناسی. قبسات، سال 22، شماره83، ص37-71.
ترکاشوند، فاطمه؛ توازیانی، زهره (1393). مقایسه دیدگاه بیکن و ملاصدرا در مورد موانع شناخت. حکمت صدرایی، سال 3، شماره1، ص39-53.
جوادی آملی، عبدالله (1382). رحیق مختوم، شرح حکمت متعالیه. قم: انتشارات اسراء، ج4.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1379). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
حسن‌زاده آملی، حسن (1381). انسان و قرآن. قم: انتشارات قیام.
حقیقت، لاله؛ صادقیان، فاطمه (1390). ارتباط وجود‌شناسی از منظر صدرالمتألهین. اندیشه دینی، شماره38، ص175-198.
خسروپناه، عبدالحسین؛ مومنی، حسام‌الدین (1398). بررسی و نقد منابع معرفت از نظر صدرا و دکارت. آیین حکمت، سال یازدهم، شماره 41، ص7-26.
خندق آبادی، حسین؛ اسلامی اردکانی، سید حسن (1396). بررسی دیدگاه ابوحامد غزالی درباره درونی بودن موانع عملی تحقق فعل اخلاقی. پژوهش‌های فلسفی کلامی، سال نوزدهم، شماره 74، ص105-129.
رشیدی، شیرین؛ بهشتی، سعید؛ کشاورز، سوسن؛ صالحی، اکبر (1396الف). ارائه الگوی نظری تربیت عقلانی جهت نظام آموزش و پرورش رسمی و عمومی براساس مبانی معرفت‌شناختی قرآن کریم. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، سال 2، شماره 2، ص7-36.
رشیدی، شیرین؛ بهشتی، سعید؛ کشاورز، سوسن؛ صالحی، اکبر (1396ب). تحلیل تطبیقی بنیان‌های معرفت‌شناختی براساس دیدگاه‌های استاد مطهری و استاد جوادی آملی. عقل و دین، سال 9 ، شماره 16.
رفیعی، بهروز (1381). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن. تهران: انتشارات سمت، ج3.
سخنور، محمد داود ( 1389). نقش عقل در معرفت دینی از دیدگاه محمد غزالی و کی یرکگور. قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
شمس‌الدینی، مصطفی (1390). مبانی معرفت‌شناسی از دیدگاه امام محمد غزالی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه پیام نور، دانشکده علوم انسانی.
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1371). عرفان و عارف نمایان (کسر اصنام الجاهلیه). ترجمه محسن بیدارفر. تهران: نشر الزهراء(س).
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1383). ترجمه و تفسیر الشواهد الربوبیه. ترجمه جواد مصلح. تهران: انتشارات سروش.
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمه المتعالیهفی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: دارالاحیاء التراث، ج1.
عشوری، مریم (1391). بررسی تربیت عقلانی از دیدگاه شهید مطهری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان.
علیزاده، عبدالرضا و همکاران (1383). جامعه‌شناسی معرفت، جستاری در تبیین رابطه «ساخت و کنش اجتماعی» و «معرفت‌های بشری». قم: نشر موسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1361). کیمیای سعادت. تصحیح حسین خدیو جم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ج1.
غزالی، ابوحامد محمد (1406ق). احیاء علوم الدین. تصحیح عبدالرحیم بن حسین حافظ عراقی. بیروت: دارالکتاب العربی، ج3.
غزالی، ابوحامد محمد (1416ق/ الف). مجموعه رسائل الامام غزالی؛ المنقذ من الضلال. بیروت: دارالفکر.
غزالی، ابوحامد محمد (1416ق/ ب). مجموعه رسائل الامام غزالی، میزان العمل. بیروت: دارالفکر.
غزالی، ابوحامد محمد (1416ق/ پ). مجموعه رسائل الامام غزالی، مقاصد الفلاسفه. بیروت: دارالفکر.
غزالی، ابوحامد محمد (1416ق/ ر). مجموعه رسائل الامام غزالی، روضه الطالبین. بیروت: دارالفکر.
غزالی، ابوحامد محمد (1416ق/ ز). مجموعه رسائل الامام غزالی، مشکوه الانوار. بیروت: دارالفکر.
غزالی، ابوحامد محمد (1416ق/ت). مجموعه رسائل الامام غزالی، معارج القدس. بیروت: دارالفکر.
غزالی، ابوحامد محمد (1416ق/ث). مجموعه رسائل الامام غزالی، معیار العلم. بیروت: دارالفکر.
غفاری قره باغ، احمد (1394). تبیین ادراک عقلی از دیدگاه حکمت متعالیه.  آیین حکمت، شماره25، ص 89-110.
فاخوری، حنا؛ خلیل، جر (1381)، تاریخ فلسفه در جهان اسلام. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاردان، علی‌محمد (1388). سیر آراء تربیتی در غرب. تهران: انتشارات سمت.
گوتک، جرالد ال (1380). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی. ترجمه محمدجعفر پاک سرشت. تهران: انتشارات سمت.
محمودی بیات، ملیحه؛ شاکری زواردهی، روح‌الله (1393). ترابط عقل و ایمان از دیدگاه غزالی و ملاصدرا. فلسفۀ دین، شماره 4، ص691-714.
مرزوقی، رحمت‌الله؛ صفری، یحیی (1386). مبانی و روش‌های تربیت عقلانی از منظر متون اسلامی. تربیت اسلامی، سال3، شماره5.
معلمی، حسن (1377). معرفت‌شناسی در فلسفه اسلامی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ملکی، حسن (1379). تربیت عقلانی در نهج‌البلاغه و دلالت‌های آموزشی آن. تهران: مرکز مطالعات تربیت اسلامی.
ملکی، حسن؛ پورمحمودی، عارف (1394). تربیت عقلانی از منظر علامه جعفری و پیامدهای تربیتی آن. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 23، شماره 29.
میر‌باقری، مرتضی؛ صفری کند‌سری، رضا (1387). ارزش شناخت در فلسفه‌ ملاصدرا. ذهن، شماره 34-35.
وفاییان، محمدحسین (1395). تبیین معرفت تشکیک بر پایۀ وجودانگاری معرفت در حکمت متعالیه. اندیشۀ دینی، شماره2، ص 129-144.
Research in Islamic Education and Training
Volume 1, Issue 2
May 2021
Pages 113-150

Files

Share

How to cite

Statistics