بررسی تلقی کانت از وجود، با تاکید بر مواجهه آن با حکمت صدرائی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفه اسلامی، دانشگاه اصفهان؛ دانش آموخته خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضرپاسخ به شبهه معرفت‌شناختی و وجودشناختی کانت با تأکید بر ظرفیت­های فلسفۀ صدرالمتألهیناست.روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و علاوه بر مقایسه مبانی دو فلسفه کانت و صدرا، نشان داده شد که چنانکه فلسفه صدرایی به غرب منتقل شده ‌بود، شاید نسبیت‌گرایی روند و روال دیگری پیدا می‌کرد و می‌توانست تاریخ تفکر بشری را به سمت و سوی دیگری سوق دهد. نتایج حاکی از آن است که اصول تفکر کانت با نقدهای کلی مواجه شده، اما فلسفه­ای با اصول مستدل متقابل، در مقابل آن رخ­نمایی نکرده است. فلسفۀ صدرا قادر است نظام فکری کانت را به چالش کشاند و پاسخ­های متفاوتی بر هستی و شناخت آن ارائه دهد. نحوۀ شناخت و علم در فلسفۀ صدرایی اعتقاد کانت بر تقدم ذهن بر اشیاء را دچار چالش می‌سازد. تلقی صدرا بر عَرَض به عنوان شأنی از جوهر، مکمّل نقد مکتب فلسفی صدرایی بر شناخت‌شناسی کانت است که متعلقِ شناخت را تنها عوارض اشیاء و نه جوهر آن­ها می‌دانست.

کلیدواژه‌ها


ادیانی، سید یونس (1381). بازاندیشی فلسفۀ کانت. تهران: نقش جهان.
اعتصامی، محمدمهدی و همکاران (1399). فلسفه. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، چاپ سوم.
پاپیکین، ریچارد؛ استرول، آوروم (1389). کلیات فلسفه. ترجمه و اضافات سید جلال‌الدین مصطفوی. تهران: حکمت.
حائری یزدی، مهدی (1360). هرم هستی. تهران: مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‌ها.
ژیلسون، اتین (1387). نقد تفکر فلسفی غرب از قرون وسطی تا اوایل قرن بیستم. ترجمه احمد احمدی. تهران: سمت.    
سبحانی، جعفر؛ محمدرضایی، محمد (1388). اندیشه اسلامی. قم :دفتر نشر معارف، چاپ شصت و هشتم.
شرف خراسانی، شرف‌الدین (1354). از برونو تا کانت. تهران: علمی و فرهنگی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1382). بدایه الحکمه. تعلیق و تحقیق علی شیروانی. قم: دارالفکر.
طباطبایی، سید محمدحسین (1424ق). نهایة الحکمه. قم: النشر الاسلامی.
غفاری، حسین (1386). بررسی انتقادی و تطبیقی فلسفۀ نظری کانت. تهران: انتشارات حکمت.
کاپلستون، فردریک ( 1380). تاریخ فلسفه. ترجمه سعادت و بزرگمهر. تهران: سروش، ج6.
کانت، ایمانوئل (1367). تمهیدات. ترجمه غلامعلی حداد عادل. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کرم، یوسف (1390). فلسفۀ کانت (و نقد و بررسی آن). ترجمه محمد محمدرضایی. قم: بوستان کتاب، چاپ سوم.
مجتهدی، کریم (1385). فلسفۀ نقادی کانت. تهران: امیرکبیر.
مصباح یزدی، محمدتقی (1378). آموزش فلسفه. تهران: بین‌الملل، ج1.
مطهری، مرتضی (1379). مجموعه آثار: اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران: صدرا، چاپ دهم، ج6.
مطهری، مرتضی (1383). شرح مبسوط منظومه. تهران: حکمت.
مگی، برایان (1372). فلاسفه بزرگ، آشنایی با فلاسفه غرب. ترجمه عزت‌الله فولادوند. تهران: خوارزمی، چاپ سوم.
ملاصدرا (1361). عرشیه. تصحیح و مقدمه غلامحسین آهنچی. تهران: مولی.
ملاصدرا (1362). اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ترجمه و شرح عبد المحسن مشکوه الدینی. تهران: آگاه.
ملاصدرا (1363). المشاعر. همراه با ترجمه فارسی بدیع الملک میرزا عماد الدوله و نیز ترجمه فرانسوی هانری کربن. بی‌جا: طهوری، چاپ دوم.
ملاصدرا (1383). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه. بیروت: احیاء التراث، ج1، 8، 3.
ملاصدرا (1385). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، رساله اصالت جعل وجود. تهران: بنیاد حکمت صدرا، چاپ سوم.
ملاصدرا (1391). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
نصری، عبدالله (1382). حاصل عمر. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج1.
هارتناک، پوستوس (1387). نظریه معرفت در فلسفۀ کانت. ترجمه غلامعلی حداد عادل. تهران: هرمس.
Hick, J. (1985). The existence of God. Macmilan Publishing CQ inc.
Kant, I. (1952). Critique of Judgment. Translated by James Creed Meredith. Oxford: Clarendom press.
Kant, I. (1965). Critique of pure reason. Translated by Norman Kemp Smith. Newyork: St Matin.spress.
Kant, I. (1966). Critique of pure reason. Translated by Max Muller. Mac Millar Michalson.
Michael, R. (1993). Kant. Cambridge: Cambridge Universty Press.    
Paton, H.J. (1936). Kants Metaphysic Of Experience. Vol.1. London: Allen and Unwin.
Russell, B. (1919). Introduction to the Mathematical philosophy. London: Allen and Unwin.