دگردیسی‌های نهاد خانواده در عصر غیبت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معارف، پردیس شهید رجائی، دانشگاه فرهنگیان، قزوین، ایران

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، پردیس شهید رجائی، دانشگاه فرهنگیان، قزوین، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی دگردیسی نهاد خانواده در دوران پیش از ظهور امام زمان(عج) است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و براساس روایاتی که تحولات عصر ظهور را در خانواده و جامعه بازگو می‌‌کنند، تحولات منفی دامن‌گیر خانواده در پیش از عصر ظهور عبارتند از: از میان رفتن اخلاق به علت عدم تعقل در خانواده، دنیا‌‌گرایی در خانواده‌‌ها که منجر به اضمحلال جایگاه و شخصیت افراد خانواده می‌شود، آزادی زنان و گسترش تفکرات فمینیستی، دگردیسی منفی در ساختار ظاهری خانواده‌‌ها از شکل سنتی به مدرنیته، کوتاهی در آموزش و پرورش دینی و معنوی فرزندان. همچنین در مورد تحولات منفی نهاد خانواده در دوران ظهور می‌توان به این موارد اشاره کرد: دور شدن از فرهنگ و آموزه‌‌های مهدویت به دلیل عدم آموزش و پرورش فرزندان در خانواده‌‌ها و مادی‌‌گرایی افراطی، چیرگی احساسات دنیوی یا فقر شدید خردورزی و تعقل در خانواده‌‌ها. با توجه به رابطه دمینویی رذائل اخلاقی، اگر در تربیت فرزندان دقت به عمل آید، سایر رذیلت‌‌ها از خانواده و اجتماع، رخت برمی‌‌بندد و فضیلت‌‌ها، یکی پس از دیگری از راه می‌رسند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
احسائی، ابن ابی‌‌جمهور (1405ق). عوالی اللّئالی. قم: سیدالشهداء، ج1.
اربلی، علی بن عیسی (1381). کشف الغمة فی معرفة الأئمة. ترجمه علی بن حسن زواره‌ای. تهران: اسلامیه، ج2.
اکبرنژاد، محمدتقی (1387). کلمات قصار امام زمان علیه‌السلام. قم: مسجد مقدس جمکران.
امیری قائمی، علی (1392). خانواده در اسلام، متون درسی رشته مدیریت خانواده. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌‌های درسی ایران.
آقاتهرانی، مرتضی؛ حیدری کاشانی، محمدباقر (1389). خانواده و تربیت مهدوی. قم: طلیعه ظهور.
برونو، فرانک (بی‌تا). فرهنگ اصطلاحات روانشناسی. تهران: بی‌تا.
بستان (نجفی)، حسین (1383). اسلام و جامعه‌‌شناسی خانواده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پاینده، ابوالقاسم (1376). نهج‌‌الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول‌‌اکرم(ص). تهران: جاویدان، چاپ دوم.
جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله (1427ق). ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار. بیروت: موسسه التاریخ العربی.
حر عاملى، محمد بن حسن (1427ق). اثباة الهداة بالنصوص و المعجزات. بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات، ج7.
حرعاملى، محمد بن حسن (1374). وسائل الشیعۀ الى تحصیل مسائل الشریعۀ. قم: موسسۀ آل‌‌البیت لاحیاء التراث، ج22، 16، 20، 14.
حق‌‌شناس، جعفر (1388). آسیب‌‌شناسی خانواده. تهران: نشر مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). فرهنگ دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، ج7.
رحیم‌‌پور، مهناز (بی‌‌تا). سیمای منتظران در قرآن. بیّنات، 21(83)، ص 136 – 129.
ساروخانی، باقر (1375). دائرةالمعارف علوم اجتماعی. تهران‌: انتشارات کیهان.
شعیری، محمد بن محمد (1404ق). جامع الاخبار. قم: موسسه آل‌‌البیت(ع).
شیخ صدوق (1377). کمال الدین و تمام النعمه. تهران: کتابفروشی اسلامیه، ج1.
شیخ صدوق (1385). من لایحضره الفقیه. تصحیح علی‌‌اکبر غفاری. تهران: مکتبه الصدوق، ج1-3.
شیخ صدوق (1392ق). من لایحضره الفقیه. تصحیح علی‌‌اکبر غفاری. تهران: مکتبه الصدوق، ج3.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1377). منتخب الاثر‌ فی‌ الامام ‌الثانی‌ عشر‌. قم‌: حضرت معصومه(س).
طبرسی، احمد بن علی (1403ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج. مشهد: نشر مرتضی.
عضدانلو، حمید (1384). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌‌شناسی. تهران: نی.
عمید، حسن (1364). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر، ج1.
فرجاد، محمدحسین (1384). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی و سیر تحول‌ و تکامل‌ جامعه‌. تهران: بوعلی.
فیض کاشانی، محمد (1383). المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء. قم: جامعه مدرسین، ج5.
قائمی‌، علی (1373). نظام حیات خانواده در اسلام. تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
کارگر، رحیم (1378). تعلیم و تربیت در عصر ظهور. قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج).
کوئن، بروس (1375). درآمدى بر جامعه‌شناسى. ترجمه محسن ثلاثى. تهران‌: نشر‌ توتیا.
کلینی، محمد بن یعقوب (1365). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج8.
گیدنز، آنتونی (1382). فراسوی چپ و راست. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: علمی.
مجتهدی سیستانی، مرتضی (1388). صحیفه مهدیه. قم: الماس.
مجلسی، محمدباقر (1394). مهدی موعود. ترجمه علی دوانی. قم: مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع)، ج13.
مجلسی، محمدباقر (1374). بحار الانوار. تهران: المکتبۀ الاسلامیه، ج76، 52، 27، 45، 30.
محسنى، سعید (1379). نفقه زوجه در حقوق ایران با مطالعه تطبیقى در حقوق فرانسه. پایان‌‌نامه کارشناسى ارشد. دانشگاه امام صادق(ع).
مصباح یزدی، محمدتقی (1368). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
مصطفوی، حسن (1360). التّحقیق فی کلمات القرآن.تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ج11.
مطهری، علی (1390). هدف زندگی. تهران: صدرا، چاپ چهاردهم.
مطهری، مرتضی (1380). احیای تفکر اسلامی. تهران: بنیاد علمی و فرهنگی استاد شهید مطهری، چاپ نوزدهم.
مطهری، مرتضی (1385). قیام و انقلاب مهدی. قم: صدرا، چاپ بیست و نهم.
مفید، محمد بن محمد (1392).الارشاد فی معرفه حجج الله على العباد. ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی. تهران: سازمان چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد، ج2.
مقدسی، یوسف (1399ق). عقد الدرر فی اخبار المنتظر. قاهره: مکتبة عالم الفکر.
نعمانی، ابوعبدالله (1397). الغیبه. ترجمه مجتبی عزیزی. قم: مسجد مقدس جمکران .
نورى، میرزاحسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. بیروت: مؤسسه آل‌‌البیت(ع) لاحیاء التراث، ج15.