واکاوی اصول و روش‌های تعلیم و تربیت اسلامی مبتنی بر قرآن و احادیث در اندیشه‌‌های مولانا در مثنوی معنوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معارف اسلامی، پردیس شهید باهنر، دانشگاه فرهنگیان، بیرجند، ایران

2 استادیار، گروه ادبیات و زبان فارسی، پردیس شهید باهنر، دانشگاه فرهنگیان، بیرجند، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اصول و روش‌های تعلیم و تربیت اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های مولانا در مثنوی معنوی با توجه به آیات و روایات می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که اصول و روش‌های تعلیم و تربیت به دلیل اهمیت آن از دیدگاه قرآن و عترت، بسیار مورد توجه مولانا بوده و آن را از ضروریات جامعه اسلامی برای تعالی و ترقی فرد و جامعه می‌داند. در بسیاری موارد نه تنها این دیدگاه‌ها و نظریات برگرفته از متون دینی، کارایی خود را حفظ نموده‌اند، بلکه نظریات بسیاری از علمای تعلیم و تربیت پس از وی تحت تاثیر و منبعث از نظریات مولانا بوده است. گرچه میان حوزه فعالیت علم اخلاق و تعلیم و تربیت، قرابتی متصور است، ولی بدون تردید اصول موضوعه علم اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی از هم جدا بوده و نباید این دو با هم اشتباه گرفته شوند. اما آنچه مسلم است، اینکه مفاهیم اخلاقی به عنوان مطلوب‌های تربیتی، کارایی خود را در تعلیم و تربیت اسلامی پیوسته حفظ کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم. تصحیح مهدی رجائی. قم: دارالکتب الاسلامی.
استعلامی، محمد (1369). شرح مثنوی. تهران: انتشارات زوار.
بهشتی، محمد؛ ابوجعفری، مهدی؛ فقیهی، علی‌نقی (1377). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن. تهران: انتشارات سمت، ج4.
جعفری، محمدتقی (1362). تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی. تهران: انتشارات اسلامی.
جعفری، محمدتقی (1389). ارکان تعلیم و تربیت. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
حجتی، سید محمدباقر (1358). اسلام و تعلیم و تربیت. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج2-1.
حسینی‌زاده، سید علی؛ داودی، محمد (1397). سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع). تهران: انتشارات سمت.
خزائلی، محمد (1368). شرح گلستان. تهران: انتشارات جاویدان.
خواجه عبدالله انصاری (1368). صد میدان. به اهتمام قاسم انصاری. تهران: نشر طهوری.
خوانساری، جمال‌الدین محمد (1387). شرح غرر الحکم و درر الکلم. قم: موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان،
ج3.
دشتی، محمد (1379). شرح نهج‌البلاغه. قم: انتشارات علامه.
ژوزف، ادوارد (1362). نخجیران. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سجادی، سید ضیاءالدین (1393). گزیده اشعار خاقانی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سهروردی، شهاب‌الدین (1355). حکمه الاشراق. شرح و ترجمه سید جعفر سجادی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شریعتمداری، علی (1376). اصول و فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: انتشارات امیرکبیر.
شیخی، مژگان (1398). دوازده قصه از امام علی(ع) و یارانش، با نگاهی به نهج‌البلاغه. تهران: نشر قدیانی.
صبور، داریوش (1349). عشق و عرفان و تجلّی آن در شعر فارسی. تهران: انتشارات زوار.
صدوق، محمد بن علی (1413ق). من لا یحضره الفقیه. قم: جامعه مدرسین، ج4.
طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن (1379ق). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
الفاخوری، حنا؛ جر، خلیل (1367). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی. تهران: انتشارات آموزش انقلاب
اسلامی.
فروزانفر، بدیع الزمان (1385). شرح زندگانی مولوی. تهران: انتشارات معین.
قطب‌الدین راوندی، سعید بن هبه‌الله (1407ق). الدعوات. قم: ناشر مدرسه امام المهدی.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق). کافی. تهران: دارالکتب الإسلامیه، ج6-5، 2.
مکارم شیرازی، ناصر (1426ق). الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل. قم: دارالکتب الاسلامیه، ج19.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1380). مثنوی معنوی. تصحیح قوام‌الدین خرمشاهی. تهران: انتشارات دوستان.
 
مولوی، جلال‌الدین محمد (1383). کلّیات شمس تبریزی. تصحیح نظام‌الدین نوری. تهران: انتشارات کتاب
آبان.
میرجلیلی، علی‌محمد (1389).تاثیـر قـرآن در پیدایش و پیشرفت علوم ادبی. قـم: مـرکز نشـر دفتـر تبلیغات
اسلامی.